صفحه محصول - پروپوزال علل تاثیرگذار بر حس تعلق مکانی ساکنین در سکونتگاههای رسمی و غیررسمی

پروپوزال علل تاثیرگذار بر حس تعلق مکانی ساکنین در سکونتگاههای رسمی و غیررسمی (docx) 64 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 64 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

دانشگاه علامه طباطبایی دانشکده علوم اجتماعی پایاننامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد رشته برنامهریزی توسعه منطقهای عنوان تحقیق عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی ساکنین در اسکان رسمی و غیررسمی (نمونه: شهرجدیدپرند و نسیمشهر) استاد راهنما دکتر محمد شیخی استاد مشاور دکتر سعیده امینی استاد داور دکتر محمود جمعهپور دانشجو آناهیتا نظامی تقدیم به همسرم که همواره حامی راهم بود... چکیده حس تعلق به مکان از اصلیترین عوامل اثر گذار بر روابط فرد با مکان است. این حس دربرگیرندهی عوامل گوناگونی است که کیفیت زندگی فرد در مکان را متاثر میسازد. وجود حس تعلق و یا عدم وجود آن میتواند بر رفتارهای افراد در مواجه با مکان بسیار اثرگذار باشد. این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر حس تعلق به مکان در میان ساکنین شهرجدیدپرند(اسکان رسمی) و نسیمشهر(اسکان غیررسمی) انجام گرفته است. در پژوهش حاضر در جهت نیل به هدف پیش گفته از روش ترکیبی استفاده شده است، به این ترتیب که از روش پیمایش در زمره روشهای کمّی و از روش بحث گروهی متمرکز در زمره روشهای کیفی بهره گرفته شده است. در این شیوه، بحث گروهی متمرکز برای شناخت بیشتر یا زمینه و شرایط یافتههای کمّی، بعد از پژوهش کمّی به عنوان روش تکمیلی به کار میرود. در این پژوهش از ابزار پرسشنامه برای گردآوری دادهها استفاده شده و برای بحث گروهی متمرکز به منظور کنترل جریان بحث، سئوالاتی(راهنمای بحث) تنظیم گردیده است. در روش پیمایش، از آمار توصیفی و استنباطی برای تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS و در روش بحث گروهی متمرکز، از تحلیل کیفی نتایج با تاکید بر شناسایی مضامین استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه در پیمایش از فرمول کوکران استفاده شد، بر اساس این فرمول حجم نمونهای که از جامعه آماری تحقیق به دست آمد، برای اسکان رسمی(شهرجدیدپرند) 196 سرپرست خانوار و برای اسکان غیررسمی(نسیمشهر) هم 196 سرپرست خانوار میباشد که به شیوه نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای که در زمرهی نمونهگیریهای تصادفی میباشد، انتخاب شدهاند. نتایج تحقیق حاکی از این امر است که در اسکان غیررسمی حس تعلق مکانی بیشتر از اسکان رسمی است و این مسئله ناشی از وجود سرمایه اجتماعی بالاتر در اسکان غیررسمی(نسیمشهر) نسبت به اسکان رسمی(شهر جدید پرند) است. نتایج تحلیل رگرسیون نیز بیانگر این است که حس تعلق مکانی در شهر جدید پرند به ترتیب از سرمایهاجتماعی، ویژگیهای فضایی- کالبدی و سرمایهفرهنگی و حس تعلق مکانی در نسیمشهر به ترتیب از سرمایهاجتماعی، سرمایهفرهنگی و ویژگیهای فضایی- کالبدی تاثیر میپذیرد. در مجموع باید گفت برطبق نتایج به دستآمده، سرمایهاجتماعی عامل اصلیِ اثرگذار بر حس تعلق به مکان در شهر جدید پرند و نسیمشهر است. واژگان کلیدی: حستعلقمکانی، اسکان رسمی، اسکان غیررسمی، سرمایهاجتماعی، سرمایهفرهنگی، نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی با سپاس از استاد راهنمای ارجمندم جناب آقای دکتر محمد شیخی به خاطر رهنمودهای ارزندهشان استاد مشاور بزرگوارم سرکار خانم دکتر سعیده امینی به خاطر راهنماییهای بیدریغ و ارزشمندشان استاد داور محترم جناب آقای دکتر محمود جمعهپور که از نظرات ایشان نهایت استفاده را بردم و تمامی اساتید بزرگواری که در طول دوران تحصیلم از محضرشان آموختهام و در نهایت پدر و مادر مهربان و صبورم که همواره مشوق و پشتیبان من در تمامی لحظات زندگیام بودهاند. فهرست مطالب فصل1 (کلیات تحقیق)1 1- 1 مقدمه2 2- 1 طرح مسئله3 3- 1 اهمیّت و ضرورت مسئله6 4- 1 سئوالات تحقیق7 5- 1 اهداف تحقیق8 1- 5- 1 هدف اصلی8 2- 5- 1 اهداف عملیاتی8 6- 1 قلمرو تحقیق8 1- 6- 1 قلمرو زمانی8 2- 6- 1 قلمرو مکانی8 فصل2 (ادبیات و مبانی نظری تحقیق)9 1- 2 مقدمه10 2- 2 حس تعلق مکانی11 1- 2- 2 تعریف مفاهیم مرتبط با حس تعلق مکانی11 1- 1- 2- 2 مکان11 2- 1- 2- 2 حس مکان16 3- 1- 2- 2 حس تعلق19 4- 1- 2- 2 حس تعلق مکانی21 2- 2- 2 بررسی ابعاد حس تعلق مکانی23 3- 2- 2 نظریههای حس تعلق مکانی25 1- 3- 2- 2 رویکرد روانشناختی(روانشناسیمحیطی)25 1- 1- 3- 2- 2 فریتز استیل26 2- 1- 3- 2- 2 ویلیامز27 3- 1- 3- 2- 2 شامای28 4- 1- 3- 2- 2 لو و آلتمن29 5- 1- 3- 2- 2 جنیفر کراس31 2- 3- 2- 2 رویکرد جامعهشناختی(پدیدارشناسی)32 1- 2- 3- 2- 2 یی فو توآن33 2- 2- 3- 2- 2 ادوارد رلف33 3- 2- 3- 2- 2 کریستین نوربرگ شولتز35 3- 2 عوامل اجتماعی- فرهنگی36 1- 3- 2 سرمایه اجتماعی36 1- 1- 3- 2 تعاریف و ابعاد36 2- 1- 3- 2 نظریهپردازان سرمایه اجتماعی38 1- 2- 1- 3- 2 پیر بوردیو38 2- 2- 1- 3- 2 رابرت پاتنام41 3- 2- 1- 3- 2 فرانسیس فوکویاما44 4- 2- 1- 3- 2 جیمز کلمن45 5- 2- 1- 3- 2 افه و فوش49 2- 3- 2 سرمایه فرهنگی51 1- 2- 3- 2 تعریف و ابعاد51 2- 2- 3- 2 نظریهپردازان سرمایه فرهنگی53 1- 2- 2- 3- 2 پیر بوردیو53 2- 2- 2- 3- 2 کالینز57 4- 2 عوامل فضایی- کالبدی57 5- 2جمع بندی مبانی نظری59 6- 2 پیشینه تحقیق62 1- 6- 2 پیشینه داخلی تحقیق62 2- 6- 2 پیشینه خارجی تحقیق79 3- 6- 2 جمع بندی پیشینه تحقیق85 7- 2 چارچوب نظری90 8- 2 مدل نظری تحقیق94 9- 2 سئوالات تحقیق95 10- 2 فرضیههای تحقیق95 فصل3 (روش تحقیق)96 1- 3 روش تحقیق97 2- 3 تکنیک گردآوری دادهها98 3- 3 فنون مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل دادهها98 4- 3 جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه نمونهگیری99 5- 3 تعریف نظری متغیرهای تحقیق100 1- 5- 3 حس تعلق مکانی100 2- 5- 3 سرمایه اجتماعی101 3- 5- 3 سرمایه فرهنگی102 4- 5- 3 نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی103 5- 5- 3 طول مدتِ سکونت(عامل زمان)103 6- 5- 3 ویژگیهای فردی104 6- 3 تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق104 1- 6- 3 حس تعلق مکانی104 2- 6- 3 سرمایه اجتماعی105 3- 6- 3 سرمایه فرهنگی106 4- 6- 3 نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی107 5- 6- 3 طول مدتِ سکونت(عامل زمان)108 6- 6- 3 ویژگیهای فردی108 7- 3 پایایی و اعتبار109 1- 7- 3 پایایی109 2- 7- 3 اعتبار110 فصل4 (یافتههای تحقیق)111 1- 4 مقدمه112 2- 4 شرح نمونههای موردِ مطالعه112 3- 4 نتایج پیمایش116 1- 3- 4 آمار توصیفی دادهها116 1- 1- 3- 4 جنسیت116 2- 1- 3- 4 سن117 3- 1- 3- 4 وضعیت تأهل117 4- 1- 3- 4 وضعیت اشتغال118 5- 1- 3- 4 نوع شغلِ افراد شاغل119 6- 1- 3- 4 قومیت121 7- 1- 3- 4 شیوه تصرف واحد مسکونی122 8- 1- 3- 4 مدت سکونت123 9- 1- 3- 4 حس تعلق مکانی125 10- 1- 3- 4 سرمایه اجتماعی125 11- 1- 3- 4 سرمایه فرهنگی125 12- 1- 3- 4 نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی126 2- 3- 4 آمار استنباطی دادهها126 1- 2- 3- 4 شهر جدید پرند126 2- 2- 3- 4 نسیمشهر133 3- 3- 4 مقایسه نمونههای موردِ مطالعه در شهرجدیدپرند و نسیمشهر138 1- 3- 3- 4 مقایسه متغیرهای تحقیق در شهرجدیدپرند و نسیمشهر138 2- 3- 3- 4 مقایسه فرضیات تحقیق در شهرجدیدپرند و نسیمشهر140 3- 3- 3- 4 مقایسه تحلیل رگرسیون در شهرجدیدپرند و نسیمشهر142 4- 3- 3- 4 نمودار تحلیل مسیر شهرجدیدپرند و نسیمشهر142 4- 4 نتایج بحث گروهی متمرکز143 1- 4- 4 شهرجدیدپرند143 2- 4- 4 نسیمشهر147 فصل5 (نتیجهگیری و ارائه پیشنهادات)152 1- 5 نتیجهگیری153 2- 5 پیشنهادات168 منابع171 پیوست183 راهنمای بحث گروهی متمرکز(FGD)184 پرسشنامه186 فهرست جداول جدول 1- 2 سطوح مختلف تجربه مکان بر اساس دیالکتیک درون/ بیرون15 جدول 2- 2 مدلهای تاثیرگذاری حس تعلق مکانی بر سرمایه اجتماعی و مشارکت72 جدول 1- 3 تعریف عملیاتی متغیر حس تعلق مکانی104 جدول 2- 3 تعریف عملیاتی متغیر سرمایه اجتماعی105 جدول 3- 3 تعریف عملیاتی متغیر سرمایه فرهنگی106 جدول 4- 3 تعریف عملیاتی متغیر نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی108 جدول 5- 3 میزان آلفای محاسبه شده برای هر متغیر تحقیق110 جدول 1- 4 تحولات جمعیت در شهر جدید پرند(1393- 1385)113 جدول 2- 4 تحولات جمعیت در محدوده نسیمشهر(1390- 1345)114 جدول 3- 4 جنسیت پاسخگویان بر حسب محل سکونت116 جدول 4- 4 سن پاسخگویان بر حسب محل سکونت117 جدول 5- 4 وضعیت تأهل پاسخگویان بر حسب محل سکونت117 جدول 6- 4 وضعیت اشتغال پاسخگویان بر حسب محل سکونت118 جدول 7- 4 نوع شغل پاسخگویان بر حسب محل سکونت120 جدول 8- 4 وضعیت قومیت پاسخگویان بر حسب محل سکونت121 جدول 9- 4 شیوه تصرف واحد مسکونی پاسخگویان بر حسب محل سکونت122 جدول10- 4 مدت زمان سکونت پاسخگویان بر حسب محل سکونت123 جدول 11- 4 میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان بر حسب محل سکونت125 جدول 12- 4 میزان سرمایه اجتماعی پاسخگویان بر حسب محل سکونت125 جدول 13- 4 میزان سرمایه فرهنگی پاسخگویان بر حسب محل سکونت125 جدول 14- 4 نگرش پاسخگویان به ویژگیهای فضایی- کالبدی بر حسب محل سکونت126 جدول 15- 4 همبستگی بین سرمایه اجتماعی و حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند127 جدول 16- 4 همبستگی بین سرمایه فرهنگی و حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند127 جدول 17- 4 همبستگی بین نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی و حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند128 جدول 18- 4 همبستگی بین مدت زمان سکونت و حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند129 جدول 19- 4 تفاوت میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند بر حسب جنسیت129 جدول 20- 4 تفاوت میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند بر حسب اشتغال، قومیت و شیوه تصرف واحد مسکونی130 جدول 21- 4 همبستگی بین سن و حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند131 جدول 22- 4 خلاصه مدل رگرسیون عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند132 جدول 23- 4 تأثیرگذاری تک تک عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی پاسخگویان پرند132 جدول 24- 4 همبستگی بین سرمایه اجتماعی و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر133 جدول 25- 4 همبستگی بین سرمایه فرهنگی و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر133 جدول 26- 4 همبستگی بین نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر 134 جدول 27- 4 همبستگی بین مدت زمان سکونت و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر135 جدول 28- 4 تفاوت میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر بر حسب جنسیت136 جدول 29- 4 تفاوت میزان حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر بر حسب اشتغال، قومیت و شیوه تصرف واحد مسکونی136 جدول 30- 4 همبستگی بین سن و حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر136 جدول 31- 4 خلاصه مدل رگرسیون عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر137 جدول 32- 4 تأثیرگذاری تک تک عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی پاسخگویان نسیمشهر137 جدول 33- 4 اختلاف میانگین متغیرهای تحقیق بین پاسخگویان پرند و نسیمشهر138 جدول 34- 4 آزمون تفاوت معناداری میانگین متغیرهای تحقیق بین پاسخگویان پرند و نسیمشهر139 جدول 35- 4 آزمون تحلیل واریانس یکطرفه متغیرهای زمینهای بین پاسخگویان پرند و نسیمشهر139 جدول 36- 4 مقایسه فرضیات تحقیق بین پاسخگویان پرند و نسیمشهر140 جدول 37- 4 مقایسه فرضیه جنسیت و حس تعلق مکانی بین پاسخگویان پرند و نسیمشهر140 جدول 38- 4 مقایسه فرضیات اشتغال، قومیت، شیوه تصرف واحد مسکونی و حس تعلق مکانی بین پاسخگویان پرند و نسیمشهر141 جدول 39- 4 مقایسه آزمون همبستگی سن و حس تعلق مکانی بین پاسخگویان پرند و نسیمشهر141 جدول40- 4 خلاصهی مدل رگرسیون عوامل مؤثر بر حس تعلق مکانی بین پاسخگویان پرند و نسیمشهر142 فهرست اشکال شکل 1- 2 مدل مونتگومری برای مکان14 شکل 2- 2 مدل پانتر برای حس مکان18 شکل 3- 2 مدل حس تعلق20 شکل 4- 2 سطوح مختلف حس تعلق21 شکل 5- 2 عوامل و مؤلفههای مؤثر در فرآیند رخداد دلبستگی در میدانهای شهری79 شکل 6- 2 مدل نظری تحقیق94 شکل 1- 4 نقشه موقعیت شهر جدید پرند113 شکل 2- 4 نقشه موقعیت نسیمشهر115 شکل 3- 4 جنسیت پاسخگویان بر حسب محل سکونت116 شکل 4- 4 وضعیت تأهل پاسخگویان بر حسب محل سکونت118 شکل 5- 4 وضعیت اشتغال پاسخگویان بر حسب محل سکونت119 شکل6- 4 نوع شغل پاسخگویان بر حسب محل سکونت120 شکل 7- 4 وضعیت قومیت پاسخگویان بر حسب محل سکونت121 شکل 8- 4 شیوه تصرف واحد مسکونی پاسخگویان بر حسب محل سکونت122 شکل 9- 4 مدت زمان سکونت پاسخگویان بر حسب محل سکونت124 شکل10- 4 نمودار تحلیل مسیر متغیرهای تبیینکننده حس تعلق مکانی بر حسب محل سکونت142 فصل 1 کلیات تحقیق 1-1 مقدمه انسان موجودی اجتماعی و وابسته به زندگی جمعی است که در این حیات جمعی، هویت مییابد و نیازهای خود را برآورده میسازد. زندگی در بستر جمعی ویژگیهای خاصی دارد، یکی از مهمترینِ این ویژگیها که حیات جمعی و روابط از آن متاثر میشوند، مکانمندی و تعلق داشتن به مکانی خاص است. مکانمندی موجبات روابط پیچیده فرد با مکان را پدید میآورد. آدمی با محیط زندگی خود درمیآمیزد و مکان یکی از مؤلفههای هویتبخش زندگی او میشود تا جایی که بخشی از وجود خود را با مکان میفهمد و به دیگران میشناساند. به عبارتی، ورود مکان به حیطه هویت فردی سبب شکلگیری حس تعلق به مکان در فرد و اهمیت یافتن مکان برای او میگردد، به گونهای که مکان به جزئی مهم و تاثیرگذار در متن زندگی فرد و روابطش بدل میشود. سالهاست که محققین در حوزههای روانشناسی، جامعهشناسی و برنامهریزی به مطالعه رابطه انسان و محیط و عوامل مؤثر بر آن میپردازند. انسان و محیط تاثیرات متقابلی بر یکدیگر دارند که اساس این پژوهشها را بنیان نهاده است. توجه به این روابط، سعی در روشن ساختن چگونگی آن و اثرگذاریهای متقابل انسان و مکان بر یکدیگر، امروزه با توجه به پدید آمدن گونههایی جدید از روابط انسان و محیط اهمیتی دوچندان یافته است؛ روابطی که تا پیش از عصر حاضر بدین گونه پدید نیامده و مورد توجه نبود. رابطه انسان و مکان سکونت مهمترین وجه رابطه انسان با محیط است، آدمی بیشترین و مهمترین ساعات زندگی خود را در مکان سکونت خود میگذارند و عمده روابط اجتماعی خود را بر اساس آن سامان میبخشد. حس تعلق آدمی به مکانسکونت و نیز فضای کالبدی آن، عاملی مهم در کیفیت زندگی فرد و رفتار در قبال مکان محسوب میشود. پدید آمدن انواع جدیدی از رابطه انسان و مکان در عصر حاضر، لزوم توجه به این بُعد مهم و تاثیرگذار از زندگی را ضروریتر ساخته است، مهاجرتهای گسترده به حومه شهرها(اسکان غیررسمی) و یا شهرهای جدید(اسکان رسمی) از جمله روابط جدید انسان و مکان هستند. بنابراین توجه به حس تعلق مکانی ساکنین چه در اسکان رسمی و چه در اسکان غیررسمی میتواند موجبات فهم بهتر از زوایای مختلف این رابطه را سبب شود و با ارائه راهکارهایی، زمینهساز ایجاد و تقویت حس تعلق به مکان در مدت زمان کوتاهتری، در مراحل مختلف شکلگیری و توسعه این نوع اسکانها باشد. 2-1 طرح مسئله امروزه شهرنشینی در جهان با چنان سرعتی به پیش می‌رود که در تاریخ شهرنشینی بیسابقه بوده و همه کشورهای جهان اعم از توسعه‌یافته و درحالتوسعه را به نوعی متاثر ساخته است. این پدیده نتایج و پیامدهای گوناگونی در کشورهای مختلف در پی داشته است. از یک ‌سو در کشورهای توسعه‌یافته، این نیروی انسانی وسیع در شهرها با رشد اقتصادی و برنامهریزی‌های مدون همراه بوده و توسعهای همه‌جانبه را رقم زده است. از سوی دیگر در کشورهای درحال‌توسعه، به دلیل عدم برنامهریزیها و زیرساختهای مناسب، از این نیروی انسانی گسترده چندان بهره گرفته نشده و سبب مشکلات عظیم و پیچیدهای گردیده است. با وجود تفاوتهای بسیاری که در شکل، شیوه، رشد و گسترش شهرنشینی در نقاط مختف و در شرایط اجتماعی- اقتصادی گوناگون جهان وجود دارد، شهرنشینی در طی سالیان اخیر به دلیل کاهش مرگ و میر، افزایش جمعیت و نیز مهاجرتهای روستاشهری سیر صعودی داشته است و بر جمعیت شهرها روز به‌ روز افزوده و شهرهای چند میلیون نفری با حومههایی متعدد در گوشه ‌و کنار جهان پدید آمدهاند. در این راستا، روستا و زندگی روستایی نیز تا حد زیادی کمرنگ و جای خود را به مرور زمان به شهر و زندگی شهری به عنوان یک الگوی مسلّط در نقاط مختلف جهان داده است. رشد زندگی شهری، سیل مهاجرت افراد به سوی مادرشهرها و رشد خارج از قاعده این مراکز، معضلات بسیاری را گریبانگیر شهرها، دولتها و ساکنین آنها نموده است. شرایط و معضلات اقتصادی مهاجرین و ظرفیت محدود شهرها برای اسکان افراد، مشکلات گوناگونی از جمله: ازدحام جمعیت، آلودگیهای زیستمحیطی، عدم تناسب امکانات و خدمات شهری با جمعیتِ موجود، اختلافات و تفاوتهای فرهنگی، تضاد طبقاتی و... را در جامعه شهری سبب شده است. در ایران نیز افزایش جمعیت و تحولات ساختاری که در نظام اقتصادی روستایی در بعد از سالهای ۱۳۴۵ پدید آمد، سبب شد تا شهرها بویژه شهرهای بزرگ(تهران، مشهد، تبریز، اصفهان و...) به عنوان مقصد مهاجرتهای مناطق روستایی کشور، جاذب مهاجرتهای وسیع و گستردهای گردند. در این میان، بیشتر مهاجران که توانایی مالی و اقتصادی استقرار و سکونت در محدوده اسکان رسمی و پرداخت هزینه مسکن و اقامت در محدوده قانونی شهرها را نداشتند، برای تامین سر پناه خود به ویژه در شهرهای بزرگ به حاشیه شهرها روی آوردند، هر چند که شدت و حجم این مسئله در استانهای کشور و شهرهای آنها بسته به شرایط اقتصادی و تمرکز صنایع متفاوت است. شهر تهران - به عنوان بزرگترین مرکز شهری ایران- به دلیل مهاجرتهای گسترده و مداوم از سراسر کشور با مسائل و مشکلات عدیدهای مواجه گردیده است. تراکم بیش از حد جمعیت و مهاجرتهای فراوان به تهران، امروزه ابعاد بسیار گستردهتری از یک مسئله شهریِ صرف را یافته و به معضلی اساسی بدل شده است، چنانکه به نوعی اسکانهای رسمی اطراف خود را به خوابگاههایی برای شاغلین در تهران بدل نموده است و در بسیاری از مناطق، اسکانهای غیررسمی بسیاری را در اطراف شهر پدید آورده که هر روزه نیز با افزایش جمعیت و تداوم مهاجرتها، گسترش بیشتری مییابند. با توجه به اینکه شهر تهران تا مدتها مقصد مهاجرت عمده مهاجرین کشور به شمار میآمد، مهاجرین از نقاط مختلف کشور به سوی تهران روانه میشدند و به اشکال متفاوت، متناسب با شرایط اجتماعی و اقتصادیشان در آن اسکان مییافتند؛ اما مدتی است که با توجه به افزایش سرسامآور قیمت زمین و مسکن در تهران، بالا رفتن هزینههای زندگی، دشواری شرایط اقتصادی، عدم توانایی این شهر در نگهداشت جمعیتِ بیش از حد و نا متناسب با ظرفیتِ خود و... فوج جمعیت به سمت شهرها و روستاهای حومه تهران حرکت کرده است و موجب رشد و گسترش نامنظم و نامتوازن شهرها و روستاهای اطراف و ظهور انواع و اقسام اسکانهای غیررسمی در اطراف تهران گردیده است. به دنبال مهاجرتهای گسترده و رشد روزافزون جمعیت شهری ایران(به خصوص در تهران) ناشی از عدم توزیع متناسب امکانات و زیرساختهای اقتصادی- اجتماعی، توسعه نامتوازن در سراسر کشور و پدید آمدن اسکانهای غیررسمی در ابعاد و اشکال مختلف در حاشیه شهرها؛ موضوع ایجاد اسکانهای رسمی(شهرهای جدید) به عنوان یک ضرورت در جهت جذب سرریز جمعیت شهری، تمرکززدایی، کاهش مشکلات کلانشهرها و جلوگیری از گسترش اسکانهای غیررسمی، مطرح شده است. برخی از طرحهای اسکان رسمی(شهرهای جدید) نوعی از اسکان سرریز جمعیتی ساکنین شهرهای بزرگ و پرجمعیت است و به عنوان راهحلی مناسب سالهاست که در محافل گوناگون مطرح و در نقاط مختلف جهان اجرایی گشته است. اما این طرح نیز با تمامی مزایایی که برای آن متصورند در برخی از مناطق با شکست روبرو شده و جمعیت در آن ساکن نشده یا مهاجرین پس از مدتی دوباره به مبداء مهاجرت- مراکز شهری پرجمعیت- بازمیگردند و گاه به اسکانهای غیررسمی دامن میزنند و موجب وخیمتر شدن مشکلات و معضلات آنها میشوند. در ایران نیز رشد شتابان جمعیت شهری در شهرهای بزرگ کشور و لزوم هدایت سرریز جمعیت و فعالیتهای اقتصادی از شهرهای بزرگ(تهران، مشهد، تبریز، اصفهان و...) به سوی شهرهای جدید، ایجاد آنها را ضروری ساخته است. علاوه بر این، به منظور جلوگیری از تخریب حاشیههای زراعی و طبیعی شهرها، حل معضل مسکن، کمبود خدمات و امکانات شهری و همچنین تمرکززدایی از کلانشهرها، احداث شهرهای جدید و کاهش مهاجرت به مادرشهرها الزامی میباشد. راهحل ایجاد شهرهای جدید در شهر تهران(به عنوان یک مرکز جمعیتی بزرگ و مهاجرپذیر) با وجود معضلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و شهری گستردهای که در آن به چشم میخورد، همانند بسیاری از کشورهای جهان مطرح گردید و شهرهای جدید(از جمله شهر جدید پرند، پردیس، اندیشه، هشتگرد) با هدف توزیع متناسب و برنامه‌ریزی شده جمعیت در ناحیه شهری تهران از طریق هدایت سرریز جمعیت شهری و کاهش مشکلات ناشی از ازدحام جمعیت، در اطراف این شهر طرحریزی و احداث شدند. رویکرد مورد توجه در غالب اسکانهای رسمی- شهر جدید پرند- رویکردی تک بُعدینگر بوده که در آن صرفاً ساخت فضاهایی مسکونی؛ رعایت کمّی استانداردهای شهری و چشمپوشی از استانداردهای کیفی؛ اولویت مسائل مالی و توجیهات اقتصادی در کنار فقدان تاریخ، خاطره و روح جمعی سبب شده است که مسائل و مشکلات عدیدهای در این شهرها ظهور یابد و به هدف نهایی خود که کاهش مشکلات شهرهای بزرگ و هدایت سرریز جمعیتی آنان است، دست نیابند و در نتیجه مسئله هویت(حس تعلق مکانی) در آنها مسئلهای فرعی و یا تزئینی تلقی گردد. به عبارتی وجود رویکرد تکبُعدینگر و کمّیگرایانه، میتواند سبب ضعف حس تعلق مکانی، عدم شکلگیری یک محل سکونت برای افراد به معنای تامّ آن، نادیده انگاشتن ابعاد اجتماعی محیط و مانع جذب و پایداری جمعیت به عنوان اصلیترین شاخص و هدف ایجاد شهرهای جدید و در نهایت زمینهساز ظهور مسائل و مشکلات عمیقتری به خصوص از لحاظ اجتماعی در این نوع اسکانها گردد. بنابراین به نظر میرسد ایجاد و تقویت حس تعلق به مکان در ساکنین شهرهای جدید میتواند در جهت ماندگاری، عدم بازگشت مهاجرین به مبداء مهاجرت یا گاهاً اسکانهای غیررسمی و در نتیجه دستیابی به هدف ناشی از شکلگیری اسکانهای رسمی و رهایی از مشکلات پیش گفته، مؤثر واقع شود و بستری مناسب جهت جذب سرریز جمعیت کلانشهرها، از جمله تهران را فراهم آورد. در مقابل اسکان رسمی، اسکان غیررسمی- نسیمشهر- قرار دارد. اسکان غیررسمی یکی از چهرههای بارز فقر شهری است که در درون یا مجاور شهرها به ویژه شهرهای بزرگ به شکلی خودرو، فاقد مجوز ساختمان و برنامه رسمی شهرسازی، با تجمعی از اقشار کمدرآمد و سطح نازلی از کمیّت و کیفیت زندگی شکل میگیرد و با عناوینی همچون حاشیه نشینی، اسکان غیررسمی، سکونتگاههای خودرو و نابسامان نامیده میشود. به عبارتی اسکان غیررسمی را میتوان به شیوه زندگی و فضای خاصی از زندگی شهری اطلاق کرد که در تمامی یا غالب جهاتِ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی، حقوقی، سابقه استقرار، نحوه شکلگیری و سیر تحولات تاریخی با بخشهای مجاور تفاوت اساسی دارد(کمانرودی،19:1377). مسکن غیرمعمول، خیابانها و کوچههای تنگ و باریک، مشکلات زیستمحیطی و بهداشتی، فزونی و تراکم جمعیت، فقرفرهنگی و آسیبهای اجتماعی، آسیبپذیری بالا در برابر حوادث طبیعی، عدم برخورداری لازم از امکانات و خدمات شهری، تصرف و عدم مالکیت قانونی زمین و... از ویژگیهای اسکان غیررسمی محسوب میشوند؛ با این حال شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی به دست خود ساکنین و تداوم و گسترش زندگی در این نوع از سکونتگاهها، علیرغم مشکلات گوناگون موجود در آنها، باعث شکلگیری نوعی هویت جمعی حاشیهای، حس تعلق مکانی و اعتماد متقابل در بین ساکنین این نوع از اسکانها میشود. به عبارتی تعلق مکانی موجود در بین ساکنین اسکانهای غیررسمی، میتواند به عنوان یک نیروی محرکه قوی در مشارکت ساکنین این مکانها برای بهبود و ارتقای شرایطشان باشد و به عنوان یک پتانسیل قابل توجه، زمینهی ساماندهی و بهسازی مطلوب سکونتگاههای غیررسمی را فراهم آورد. بنابراین در این پژوهش، حس تعلق مکانی ساکنین نسیمشهر(اسکان غیررسمی) و ساکنین شهرجدیدپرند(اسکان رسمی) و عوامل مؤثر برآن، مورد بررسی و مقایسه قرار خواهند گرفت. 3-1 اهمیّت و ضرورت مسئله اسکانهای رسمی طرحی همهجانبه و برنامهریزی شدهاند که هزینههای بسیار سنگینی را در جهت بهبود شرایط و وضعیت کلانشهرها و نیز حل نمودن بخشی از مشکلات آنها مصروف به خود میدارند. پایداری انتقال جمعیت در اسکانهای رسمی(شهرجدیدپرند) مسئلهی بسیار مهمی است که در صورت عدم توجه به آن میتواند، تمامی نتایج این طرحها را که زمان، هزینه و نیروی انسانی بسیاری صرف مطالعه و اجرای آنها شده است، دستخوش تغییر و حتی عدم دستیابی به نتایج از پیش تعیین شده، نماید. عامل اصلی و تعیینکننده در پایداری و ماندگاری جمعیت، ایجاد علقههای هویتی- اجتماعی و حس تعلق به مکان است که متاثر از عوامل گوناگون و متنوعی میباشد و عدم توجه به آن میتواند سبب نوعی مهاجرت بازگشتی به تهران و گاه دامن زدن به اسکانهای غیررسمی و وخیمتر شدن معضلات و مشکلات آنها شود. از سویی مسئله میزان تعلق به مکان در میان ساکنین اسکانهای غیررسمی(نسیمشهر) هم که خود با مشکلات و مسائل عدیدهای روبرو هستند، میتواند به عنوان یک نمونه مهم در برابر اسکانهای رسمی مطرح و مورد مقایسه و ارزیابی قرار گیرد. از آنجاییکه حس تعلق به مکان از جمله عواملی است که در اسکان جمعیت(به صورت رسمی و غیررسمی) حائز اهمیت است، میتواند به عنوان یک مسئله مطرح و از طریق مقایسه میزان حس تعلق به مکان در اسکانهای رسمی که بر مبنای طرح و برنامهریزیهای از پیش تعیین شده، توسط دولت ساخته شده است و اسکانهای غیررسمی که به صورت خودرو و در نتیجه بیبرنامگی و کمتوجهی به مسکن اقشار کمدرآمد، توسط خود آنها ساخته شده است؛ به عوامل اثرگذار بر شکلگیری حس تعلق به مکان دست یافت. عدم توجه به بُعد اجتماعی زیستبومهای جدید و نگرش تک بُعدی به امر سکونت چه در شهرهای جدید به عنوان اسکان رسمی و چه در اسکانهای غیررسمی میتواند سبب پدید آمدن حس لامکانی و یا به عبارت بهتر احساس عدم تعلق به مکان در ساکنین گردد، که به شدت اهداف طرحهای اسکان رسمی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. حس تعلق به مکان میتواند به عنوان یک عامل مؤثر در جذب افراد به مکان سکونت عمل نماید، مشروط به اینکه عوامل تقویتکننده این حس به خوبی شناسایی و مورد بررسی قرار گیرند. از این رو در این پژوهش کوشش میشود تا رابطه حس تعلق مکانی و عوامل اجتماعی- فرهنگی، کالبدی و فردی مؤثر بر آن مورد بررسی قرار گیرد. بررسی و شناخت حس تعلق به مکان در میان ساکنین و عوامل تاثیر گذار بر آن، زمینهساز طراحی برنامهها و سیاستهایی در جهت تقویت حس تعلق مکانی خواهد بود که به دنبال آن پایداری و ماندگاری ساکنین را در این مناطق رقم خواهد زد. 4-1 سئوالات تحقیق حس تعلق به مکان در ساکنین شهر جدید پرند و نسیمشهر به چه میزان است؟ حس تعلق به مکان در ساکنین شهر جدید پرند و نسیمشهر در مقایسه با یکدیگر چگونه است؟ تاثیر عوامل(سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی، نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی، مدت زمان سکونت، ویژگیهای فردی) بر حس تعلق مکان در ساکنین شهر جدید پرند و نسیمشهر چقدر است؟ 5-1 اهداف تحقیق 1-5-1 هدف اصلی بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر حس تعلق به مکان میان ساکنین شهر جدید پرند(اسکان رسمی) و ساکنین نسیمشهر(اسکان غیررسمی) 2-5-1 اهداف عملیاتی بررسی میزان حس تعلق به مکان در ساکنین شهر جدید پرند و نسیمشهر بررسی عوامل مؤثر بر حس تعلق به مکان در ساکنین شهر جدید پرند و نسیمشهر مقایسه حس تعلق به مکان در ساکنین شهر جدید پرند و نسیمشهر 6-1 قلمرو تحقیق 1-6-1 قلمرو زمانی این تحقیق بازهی زمانی شهریور تا بهمن ماه سال 1393 را در بر میگیرد. سه ماه نخست صرف مطالعهی منابع داخلی و خارجی گوناگون اعم از کتب، مقالات، طرحهای پژوهشی و پایاننامهها گردید و در نهایت مبانی و چارچوب نظری تحقیق از آن استخراج شد، آذر ماه صرف تدوین پرسشنامه، مصاحبه و گردآوری دادههای تحقیق شد و در نهایت در دو ماه آخر تجزیه و تحلیل دادهها، نتیجهگیری و ارائهی راهکارها و همچنین چرخهی اصلاحات مورد نیاز طی شد. 2-6-1 قلمرو مکانی قلمروی مکانی این تحقیق، شهر جدید پرند به عنوان اسکان رسمی و نسیمشهر به عنوان اسکان غیررسمی، واقع در جنوب غربی استان تهران میباشد. فصل 3 روش تحقیق 1-3 روش تحقیق در پژوهش حاضر از روش ترکیبی استفاده شده است، به این ترتیب که از روش پیمایش در زمره روشهای کمّی و از روش بحث گروهی متمرکز در زمره روشهای کیفی بهره گرفته شده است. تحقیق پیمایشی روشی است برای گردآوری دادهها که در آن از گروههای معینی از افراد خواسته میشود به تعدادی پرسش مشخص(یکسان برای همه افراد) پاسخ دهند. این پاسخها مجموعه اطلاعات تحقیق را تشکیل میدهند. تحقیقات پیمایشی عامترین نوع تحقیقات اجتماعی است و رواج گستردهای دارد(بیکر،196:1388). پیمایش را برای توصیف نگرشها و رفتارها، تبیین روابط با آزمون فرضیهها و تایید یا رد نظریهها، ارزیابی نهادها و برنامهها بکار میبرند(بیکر،53:1388). بر اساس تعریف دلاور: "تحقیق پیمایشی عبارتست از مشاهده پدیدهها به منظور معنی دادن به جنبههای مختلف اطلاعات جمعآوری شده. این تحقیق از دو مرحله تشکیل شده است. اول) مشاهده دقیق و نزدیک پارامترهای مورد پژوهش در جامعه. دوم) جمعآوری و معنا دادن به آنچه که مورد مشاهده قرار گرفته است"(دلاور،137:1374). "تحقیق پیمایشی که ماهیت کمّی دارد، اطلاعاتی را به دست میدهد که کمتر حاوی جزئیات است، اما ما میتوانیم نسبتا مطمئن باشیم که بر حوزهای وسیع تطبیق میکند و قابلیت تعمیم دارد"(گیدنز،729:1386). بحث گروهی متمرکز، نوعی مصاحبه گروهی، متشکل از 6 تا 12 شرکتکننده است که با راهنمایی یک تسهیلکننده، حول محور ویژهای به بحث میپردازند. اساس جمعآوری اطلاعات در این روش بر تعامل میان اعضای گروه استوار است(پارساپژوه،3:1380). به عبارتی، بحث گروهی متمرکز، نوعی مصاحبه با حضور گرداننده بحث است که بر اساس یک راهنمای از قبل تنظیم شده، بحث را هدایت میکند و شرکتکنندگان در بحث نظراتشان را درباره موضوع مطرح شده، درقالب بحث گروهی و به صورت دادههای کیفی ارائه میکنند(سعیدی و همکاران،72:1389). این روش بیشتر در تحقیقات کیفی استفاده میشود. یعنی بحث گروهی متمرکز یک روش تحقیق کیفی یا روشی برای گردآوری دادههای کیفی است(Morgan,1998:11). روشهای تحقیق کیفی به جای توصیف کردن و ماندن در سطح، به تشریح و تجزیه و تحلیل عمقی موضوع میپردازند. البته این موضوع به معنی برتر بودن روشهای کیفی از روشهای کمی نیست، بلکه این دو میتوانند مکمل یکدیگر عمل کنند و آگاهی بیشتری دربارهی موضوع ارائه دهند(سعیدی و همکاران،74:1389). سه رویکرد رایج برای ترکیب روشهای کمّی و کیفی عبارتند از: اجرای روش کیفی پیش از روش کمّی، موازی با روش کمّی، یا پس از روش کمّی(هنینک،49:1392). در این تحقیق به منظور ترکیب روش کمّی(پیمایش) و روش کیفی(بحث گروهی متمرکز یا FGD) از شیوه سوم، یعنی انجام روش کیفی پس از روش کمّی - به عنوان روش تکمیلی- بهره گرفته شده است. در این شیوه، بحث گروهی متمرکز برای شناخت بیشتر یا زمینه و شرایط یافتههای کمّی، بعد از پژوهش کمّی به کار میرود. ظرفیتهای تبیینی پژوهش گروه متمرکز، کمتر استفاده شده است. در موارد متعدد، نتایج پیمایش، رابطهی قوی میان متغیرها را نشان میدهد؛ اما دادههای پیمایش، نمیتوانند مکانیسمهای موجد این روابط را شناسایی کنند(Green & Thorgood,2004 به نقل از هنینک،51:1392). در این موارد، بحث گروه متمرکز میتواند از تاثیرات پراهمیت، حلقههای ارتباط و اطلاعات زمینهای لازم برای درک عمیقتر نتایج کمّی، پرده بردارد. رویکردهای کیفی، راهی برای پیگیری پیمایش است و پس از آن، یافتههای کیفی مستقیماً در تحلیل دادههای پیمایش به کار میرود. این شیوه، عمق بیشتری به دادههای کمّی میدهد و یافتههای کیفی را در تحلیل دادههای کمّی ادغام میکند (Ritchie & Lewis,2003 به نقل از هنینک،51:1392). 2-3 تکنیک گردآوری دادهها در این پژوهش از ابزار پرسشنامه برای گردآوری دادهها استفاده شده و برای بحث گروهی متمرکز به منظور کنترل جریان بحث سئوالاتی(راهنمای بحث) تنظیم گردیده است. 3-3 فنون مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل دادهها در روش پیمایش، از آمار توصیفی و استنباطی برای تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده شده است. در روش بحث گروهی متمرکز، از تحلیل کیفی نتایج با تاکید بر شناسایی مضامینِ مصاحبه گروهی متمرکز یا F.G.D استفاده شده است. 4-3 جامعهآماری، حجمنمونه و شیوه نمونهگیری جامعهآماری: جامعه آماری به مجموعهای از افراد، اشیاء، اعداد و یا چیزهایی گفته میشود که حداقل در یک ویژگی مشترک باشند و محقق علاقمند است یافتههای پژوهش را به آنها تعمیم دهد(ازکیاء و دربانآستانه، 1382: 244). جامعه آماری تحقیق را کلیه سرپرستهای خانوار ساکن شهرجدیدپرند(اسکان رسمی) و نسیمشهر(اسکان غیررسمی) تشکیل میدهند. فرمول کوکران:حجمنمونه: در روش پیمایش، برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده میشود، بر اساس این فرمول حجم نمونهای که از جامعه آماری تحقیق به دست آمد، برای اسکان رسمی (شهرجدیدپرند) 196 سرپرستِ خانوار و برای اسکان غیررسمی(نسیمشهر) هم 196 سرپرستِ خانوار میباشد. با توجه به مقتضییات تحقیق، میزان خطای قابل قبول در این پژوهش 07/0 در نظر گرفته شد و در سطح اطمینان 90 % مورد بررسی قرار گرفت. شیوه نمونهگیری: در روش پیمایش، از نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای که در زمرهی نمونهگیریهای تصادفی میباشد، استفاده شده است. نسیمشهر دارای 5 ناحیه و شهرجدیدپرند دارای 5 فاز مسکونی میباشد. با تقسیم 196(حجم نمونه بدست آمده برای شهر نسیمشهر) بر 5 ناحیه موجود در این شهر، در هر ناحیه باید حدود 40 پرسشنامه تکمیل گردد. در ادامه هر ناحیه از شهر را به 4 قسمت تقسیم نمودیم(بدین ترتیب شهر نسیمشهر به 5 ناحیه و 20 قسمت تقسیم شد) و در هریک از قسمتها 15- 10 پرسشنامه تکمیل شد. با توجه به حجم نمونه، پُرکردن 10 پرسشنامه کفایت میکرد ولی برای در نظر گرفتن احتمال پرت شدن پرسشنامهها، تعداد آنها تا 15 مورد نیز افزایش یافت و در نهایت 10 پرسشنامه کامل پُر شده در هر یک از 20 قسمتِ تعیین شده در 5 ناحیه شهر نسیمشهر مبنای محاسبه قرار گرفت. (روند انجام شده در بالا برای شهرجدیدپرند نیز با توجه به وجود 5 فاز مسکونی و حجم نمونه برابر با 196، همانند شهر نسیمشهر انجام پذیرفت). در روش بحث گروهی متمرکز، با توجه به اینکه این روش به عنوان یک شیوه تکمیلی پس از روش پیمایش انجام گرفته است، شرکتکنندگان بحث از میان پاسخگویان به پرسشنامه در روش پیمایش، انتخاب شدند. به این نحو که تعدادی از پاسخگویان به پرسشنامه که از رضایت کافی برای شرکت در بحث گروهی متمرکز نیز برخوردار بودند به جلسه بحث دعوت شده و بحث گروهی متمرکز با همکاری آنها انجام پذیرفت. در مجموع 4 جلسه بحث گروهی متمرکز در نمونههای مورد مطالعه انجام پذیرفت: 2 جلسه به تفکیک جنسیت با تعداد 9 نفر زن و 8 نفر مرد در شهرجدیدپرند و 2 جلسه به تفکیک جنسیت با تعداد 10 نفر زن و 7 نفر مرد در نسیمشهر. 5-3 تعریف نظری متغیرهای تحقیق 1-5-3 حس تعلق مکانی براون و پركينز(1992)، تعلق مكاني را شامل پیوندهای مثبت تجربه شدهاي كه طي زمان و گاه به صورت ناخودآگاه و بر اساس پيوندهاي احساسی، شناختی و رفتاری بين اشخاص و یا گروهها و محيط اجتماعي- كالبدي آنها شكل گرفته است، تعریف میکنند. به عقیده آنها اينگونه پیوندها چارچوب هويتي فرد و جامعه را به وجود ميآورد(رضازاده،238:1385). به بیان اسکنل و گیفورد(2010)، تعلق مکانی ابعاد سه گانه تعلق(عاطفی, شناختی و رفتاری) را دربرمیگیرد و سه بُعد ارائه شده به دلیل شمول تمامی معانی ارائه شده از تعلق مکانی میتواند در حوزه تحقیقات تجربی و تئوریک مورد استفاده قرار گیرد. آنها تاکید میکنند که رشد هر یک از این ابعاد سه گانه در نهایت محققان را به درک و رسیدن به تعریفی جامعتر از تعلق مکانی کمک خواهد کرد (Scannell & Gifford,2010:2). بُعد عاطفی: رابطه مردم- مکان بیشک رابطهای احساسی با یک مکان خاص است. به اعتقاد توآن احساس جنبه بسیار مهمی است که به وسیلهی آن مردم به مکانهایشان معنا میبخشند (Casakin & Kreitler,2008:81). این نوع از جذبه مکان انگیزه حضور و گذراندن وقت در آن بوده و بر پیوندهای حسی فرد با یک مکان خاص تکیه دارد(Warzecha & Lima,2001:32). بُعد شناختی: شناخت جزء دیگر تعلق مکانی است. خاطرات، اعتقادات، معانی و دانشی که افراد نسبت به مکانهای شاخص دارند، آن مکانها را برایشان مهم میکند. از طریق خاطرات، مردم برای مکانها معنا خلق کرده و آن را با تعریفی که از "خود" دارند مرتبط و با مکان زندگیشان پیوند برقرار میکنند. مکانی که قابلیت خاطره ساختن برای مردم را داشته باشد، باعث افزایش تعلق مکانی در مردم میشود(Scannell & Gifford,2010:3). بُعد رفتاری: "توقعات انسانها از یک مکان، خود برآیند الگوی رفتاری است که در آن مکان متدوال است و بر رفتار فرد در آن مکان و در پیوند با دیگر الگوهای رفتاری آنجا تاثیر میگذارد". از سوی دیگر کانتر تفاوت میان انسانها را ناشی از تفاوت میان چگونگی تعامل آنان با محیطشان میداند(Canter,1971). "چگونگی رفتار، تحت تاثیر محیط تجربه شده است و هم به تجربهی فرد در گذشته وابسته است و هم به محیط تجربه شده"(تریب به نقل از پاکزاد،139:1388). از نظر هیدالگو و هرناندز، اولین مشخصهی رفتاری تعلق، تمایل به نزدیکی در موضوع تعلق (مکان) است (Hidalgo & Hernandez,2001:274) که منجر به اقامت طولانی مدت در فضا میگردد. تمایل شدید افراد در غربت برای برگشتن نیز ناشی از این خصیصه است(بشارت و دیگران،1385). در صورتی که افراد مجبور به ترک مکان گردند، مکانهایی را انتخاب مینمایند که بیشترین شباهت را به محدوده سابق زندگی آنان داشته باشد(Scannell & Gifford,2010:4). از نظر لو و آلتمن نیز، حس تعلق مکانی از جنبههای روانشناسی و هویتی قابل تفسیر است، از منظر روانشناسی تعلق مکانی به رابطه شناختی فرد با یک محیط یا یک فضای خاص اطلاق میشود و از لحاظ هویتی، تعلق مکانی رابطه تعلقی و هویتی فرد به محیط اجتماعی است که در آن زندگی میکند. در واقع تعلق به مکان رابطه نمادین ایجاد شده توسط افراد به مکان است که معانی احساسی، عاطفی و فرهنگی مشترکی به یک فضای خاص میدهد. تعلق به مکان مبنایی برای درک فرد و گروه نسبت به محیط است و معمولاً در محیطی فرهنگی به وجود میآید. تعلق به مکان، چیزی بیش از تجربه عاطفی و شناختی بوده و باورهای فرهنگی مرتبطکننده افراد به مکان را نیز شامل میشود. بنابراین مهمترین معنای تعلق به مکان، در تجربه رابطه نمادین فرد، گروه و مکان نهفته است که میتواند ضمن فرهنگی بودن از دیگر منابع اجتماعی، سیاسی، تاریخی و فرهنگی نیز معنا گرفته و تقویت شود(Altman & Low,1992). 2-5-3 سرمایهاجتماعی نظریهپردازان مختلفی به مفهوم سرمایهاجتماعی پرداخته، تعریفی از این مفهوم را ارائه داده، شاخصهای مختلفی را برای آن برشمردهاند و در حین پردازش این مفهوم به جرح و تعدیل دیدگاههای یکدیگر و بسط آن پرداختهاند. بوردیو بر شبکه ارتباطات و مشارکت(Bourdieu,1986)، پاتنام و فوکویاما بر شبکههای اجتماعی، اعتماد و هنجارها(Putnam,1995.Fukuyama,1999)، کلمن بر تعهدات و انتظارات، کانالهای ارتباطی، هنجارهای اجتماعی و اعتماد(Coleman,1998)، افه و فوش بر آگاهی و توجه، اعتماد و انجمنپذیری تاکید کردهاند(Offe & Fuches,2002:190). با تکیه بر تعاریف گوناگون، تعریفی از سرمایهاجتماعی که ملهم از دیدگاههای نظریه پردازان است به عنوان مبنای کار ارائه میگردد. مفهوم سرمایه اجتماعی را به طور کلی میتوان روابط اجتماعی بین افراد دانست که از طریق تعهدات، ارتباطات اجتماعی، شبکههای عمیق تعاملی و فرآیند اجتماعی شدن حاصل میشود و دربرگیرندهی شاخصهای آگاهی و توجه، اعتماد، هنجارهای مشارکتی و شبکههای اجتماعی است که موجب ارتقای همکاری بین افراد به صورتی منسجم و با ثبات به منظور تامین هدفی مشترک میشود و آنان را به ایجاد کنش جمعی توانا میسازد. 3-5-3 سرمایهفرهنگی بوردیو اصطلاح سرمایهفرهنگی را برای اشاره به اطلاعات یا دانش دربارهی باورها و سنتهای فرهنگی و معیارهای رفتاری خاصی که کامیابی در زندگی را ارتقاء میدهند، به کار میبرد. "سرمایهفرهنگی، یعنی قدرت شناخت و قابلیت استفاده از کالاهای فرهنگی در هر فرد و در برگیرندة تمایلات پایدار فرد است که در خلال اجتماعی شدن در فرد انباشته می‌شوند"(فکوهی،۱۳۸2:۳۰۰). به عقیده بوردیو، سرمایهفرهنگی به سه مقوله قابل تفکیک است: - سرمایهفرهنگی تجسمیافته: این نوع از سرمایهفرهنگی به صورت تمایلات دیرپای ذهنی و بدنی افراد است که به مرور زمان در اثر تربیت و پرورش در وجود افراد درونی میشود، به جزء جدانشدنی وجود شخص یا عادتواره او تبدیل میشود و بر خلاف سایر اشکال سرمایه نمیتوان آن را از شخص جدا کرد و فوراً به شخص دیگری منتقل نمود. به تعبیر بوردیو این سرمایه جزء کالبد شخص شده است و درونی شدن دلالت بر آن دارد که فرد خود با صرف زمان و تمرین آن را در کالبد خود جای داده است. از آنجا که سرمایهفرهنگی درونیشده در کالبد فرد جای میگیرد، نمیتوان به آسانی آن را مانند یک کالا مبادله کرد(بوردیو،142:1384- 140). - سرمایهفرهنگی عینیتیافته: این سرمایه از بدیهیترین و آشکارترین نوع سرمایهفرهنگی است و کالاهای فرهنگی و اشیاء مادی(کتاب، ماشین، ابزارآلات) را دربرمیگیرد(سمیعی،12:1379). سرمایهفرهنگی که به شکل اشیاء مادی و رسانههایی چون نوشتهها، نقاشیها، بناهای تاریخی، ابزارها و... عینیت پیدا میکند، در حالت مادیت خود قابل انتقال است. برای مثال مجموعهای از تابلوهای نقاشی را میتوان درست همانند سرمایهاقتصادی منتقل کرد(بوردیو،143:1384). - سرمایهفرهنگی نهادینهشده: به قوانین و مقررات نهادینهشده اطلاق میشود که برای دارنده آن پایگاه اجتماعی ایجاد میکند. لازمه سرمایهفرهنگی نهادی، قبل از هر چیز، وجود افراد با صلاحیت و مستعد در جهت کسب انواع مدرک تحصیلی و دانشگاهی است. از طرف دیگر، مستلزم وجود نهادهای رسمی است، که هم این مدارک تحصیلی را صادر و هم رسمیت بخشند. از ویژگیهای بارز این سرمایه، این است که به شکل پلی میان اقتصاد و فرهنگ عمل میکند و این توانایی را دارد که سرمایهفرهنگی را از طریق کاربرد آن به طرق معقول و رسمی به نوعی سرمایه اقتصادی تبدیل نماید(Bourdieu,1986:246). 4-5-3 نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی عناصر کالبدی از طریق ایجاد تمایز محیطی، ارتباط درون و بیرون در فضاها، نوع ساماندهی، چیدمان اجزاء کالبدی، همسازی و قابلیت تامین نیازهای انسان در مکان زمینهساز حس تعلق افراد به مکان سکونتشان میشوند(جوان فروزنده و مطلبی،33:1390). بنابراین وقتی از عوامل فضایی و کالبدی یک محله مسکونی بحث میشود؛ در واقع بحث ادراک و نگرش افراد نسبت به قابلیت و کیفیت مجموعه عناصر کالبدی در ارضای نیازها و خواستهها میباشد و طبیعتاً باید نگرش و رضایت ساکنان در مورد دسترسی به امکانات، خدمات و تسهیلات؛ دسترسی به حمل و نقل عمومی؛ جذابیت منظر شهری و طبیعی؛ نظافت محله؛ روشنایی؛ وضعیت شبکه معابر و... مورد سنجش قرار گیرد (زنگنه و حسینآبادی،139:1392. مظلومی،145:1389). 5-5-3 طول مدتِ سکونت(عامل زمان) عامل زمان یا به عبارتی بهتر طول مدتِ سکونت در مکان، در افزایش دلبستگی و تعلق به مکان نقش دارد که بسیاری از محققان بر این امر صحه گذاشتهاند و تاثیرگذاری معنیدار مستقیمی از طول مدتِ سکونت در محیط را بر تمایل به ایجاد و بسط روابط اجتماعی و حس تعلق به مکان گزارش کردهاند(مظلومی،146:1389). به عبارت دیگر، ارتباطات با محیطهای اجتماعی و کالبدی با افزایش طول اقامت، قویتر شده و رشد میکند، طول اقامت همچنین به عنوان یک عامل تعیینکننده برای شکلگیری و رشد شناسائی تعیین هویت و حس سازگاری و نزدیکی با مکان، دیده میشود (پاکزاد،1382: 100- 102). 6-5-3 ویژگیهای فردی ویژگیهای فردی ساکنان مکانی خاص میتواند بر حس تعلق مکانی اثرگذار باشد. افراد با ویژگیهای فردی متفاوت نظیر سن, جنسیت, وضعیت اشتغال, قومیت، شیوه تصرف واحد مسکونی و... نگاه متفاوتی به رابطهشان با مکان و محل زندگیشان دارند. 6-3 تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق 1-6-3 حس تعلق مکانی برای حستعلقمکانی سه بُعد عاطفی(تعلقمکانی به عنوان احساس و عاطفه)، شناختی(تعلق مکانی به عنوان ادراک و شناخت)، رفتاری(تعلقمکانی به عنوان رفتار) را در نظر گرفتیم و برای سنجش این متغیر گویههای زیر در قالب طیف لیکرت طراحی شدهاند. جدول1- 3 تعریف عملیاتی متغیر حستعلقمکانی ابعادگویهها و سؤالاتآلفاعاطفی1- وقتی برای مدتی از پرند/ نسیمشهر دور میشوم، دلم میخواهد زودتر برگردم.2- وقتی برای مدتی از پرند/ نسیمشهر دور میشوم، دلم برای همسایگان و اهل محل تنگ میشود.3- من زندگی در پرند/ نسیمشهر را دوست دارم.4- اگر فردی از اهالی پرند/ نسیمشهر در مسابقات علمی یا ورزشی مقامی کسب کند، احساس غرور و افتخار میکنم.833/0849/0835/0853/0شناختی5- خود را اهل پرند/ نسیمشهر میدانم.6- جاهای مختلف پرند/ نسیمشهر را به خوبی میشناسم.7- خاطرات مهم و زیادی در پرند/ نسیمشهر دارم.8- من زندگی در پرند/ نسیمشهر را به زندگی در جای دیگری ترجیح میدهم.835/0848/0840/0850/0رفتاری9- خودم را به دیگران اهل پرند/ نسیمشهر معرفی میکنم.10- در صورتی که هیچ مشکلی(مالی، خانوادگی و...) نداشته باشم، باز هم در پرند/ نسیمشهر زندگی میکنم.11-. زندگی در پرند/ نسیمشهر را به فرزندم، اقوام و آشنایانم توصیه میکنم.12- اگر قرار باشد مکان زندگی خود را تغییر دهم، مکانی مشابه را انتخاب میکنم.838/0837/0828/0846/0 متغیر حس تعلق مکانی در قالب 12 گویه با پنج گزینه، کاملاً مخالف، مخالف، نظریندارم، موافق و کاملاً موافق ارائه گردید. کدگذاری پاسخها در گویهها بدین ترتیب است: گزینه کاملاً موافق 5، موافق 4، نظریندارم 3، مخالف 2 و کاملاً مخالف 1. سطح سنجش این متغیر فاصلهای و دامنه مجموع نمرات بین 12 تا 60 میباشد. 2-6-3 سرمایهاجتماعی برای سرمایهاجتماعی چهار بُعد آگاهی، اعتماد، شبکههای اجتماعی و مشارکت را در نظر گرفتیم و برای سنجش این متغیر گویههای زیر(به جزء گویههای 2و3) در قالب طیف لیکرت طراحی شدهاند. جدول2- 3 تعریف عملیاتی متغیر سرمایهاجتماعی ابعادگویهها و سؤالاتآلفاآگاهی1- به چه میزان پیگیر اخبار پرند/ نسیمشهر هستید؟2- آیا رئیس شورای شهر پرند/ نسیمشهر را میشناسید؟(نام ببرید)3- آیا شهردار پرند/ نسیمشهر را میشناسید؟(نام ببرید)858/0--اعتمادبین شخصی4- اگر بخواهید فرزند خود را برای ساعاتی به کسی بسپارید، تا چه حد امکان دارد از همسایگان خود کمک بگیرید؟5- اگر به کسی از همسایگان یا اهالی محل پولی قرض دهید، چقدر احتمال میدهید که در موعد مقرر پول شما را برگرداند؟847/0844/0تعمیم یافته6- تا چه اندازه به نهادهای شهری و وعدههایشان اعتماد دارید؟7- تا چه اندازه در پرند/ نسیمشهر احساس امنیت(عدم وجود دزدی، زورگیری، نزاع خیابانی و...) در طول شبانه روز میکنید؟850/0857/0شبکههای اجتماعی(روابط اجتماعی)8- اغلب آشنایان، خانواده، اقوام و بستگان من در این شهر سکونت دارند.9- اگر به مبلغی پول نیاز داشته باشید، تا چه حد امکان دارد روی کمک همسایگان خود حساب باز کنید؟10- چقدر با همسایگان، آشنایان یا دوستانتان در شهر صحبت یا دیدار میکنید؟11- تا چه اندازه ممکن است در مراسم شادی و ترحیم هممحلهایهای خود شرکت کنید؟850/0838/0830/0833/0مشارکت اجتماعی12- چه قدر در فعالیتها و امور هیئت مذهبی محله خود مشارکت دارید؟13- چه قدر در فعالیتها و امور مسجد(صندوق قرضالحسنه، امورات مسجد و ...) محله خود مشارکت دارید؟14- چه قدر در فعالیتها و امور انجمنهای خیریه(طرح تکریم ایتام، کمک و صدقه به نیازمندان، کمک برای تهیه جهیزیه و ...) مشارکت دارید؟836/0846/0846/0 بُعد آگاهی دارای 3 گویه است، گویه اول با طیف پاسخ 6 قسمتی(خیلیزیاد، زیاد، تاحدودی، کم، خیلیکم، اصلاً) مورد سنجش قرار میگیرد که به ترتیب نمره 5 تا صفر به آن اختصاص مییابد و گویههای دوم و سوم در صورت پاسخ صحیح نمره 2 و پاسخ منفی نمره صفر به آنها تعلق میگیرد. مجموع نمرههای این بعد حداقل صفر و حداکثر آن 9 میباشد. بُعد اعتماد دارای 4 گویه است که با طیف پاسخ 6 قسمتی(خیلیزیاد، زیاد، تاحدودی، کم، خیلیکم، اصلاً) مورد سنجش قرار میگیرد که به ترتیب نمره 5 تا صفر به آنها اختصاص مییابد و مجموع نمرهها حداقل صفر و حداکثر آن 20 میباشد. بُعد شبکههای اجتماعی(روابط اجتماعی) دارای 4 گویه است که با طیف پاسخ 6 قسمتی (خیلیزیاد، زیاد، تاحدودی، کم، خیلیکم، اصلاً) مورد سنجش قرار میگیرد که به ترتیب نمره 5 تا صفر به آنها اختصاص مییابد و مجموع نمرهها حداقل صفر و حداکثر آن 20 میباشد. بُعد مشارکت دارای 3 گویه است که با طیف پاسخ 6 قسمتی(خیلیزیاد، زیاد، تاحدودی، کم، خیلیکم، اصلاً) مورد سنجش قرار میگیرد که به ترتیب نمره 5 تا صفر به آنها اختصاص مییابد و مجموع نمرهها حداقل صفر و حداکثر آن 15 میباشد. سطح سنجش این متغیر فاصلهای و دامنه مجموع نمرات بین 0 تا 64 میباشد. 3-6-3 سرمایهفرهنگی برای سرمایهفرهنگی سه بُعد سرمایهفرهنگی تجسمیافته، سرمایهفرهنگی عینیتیافته، سرمایه فرهنگی نهادینهشده را در نظر گرفتیم و برای سنجش این متغیر گویههای زیر طراحی شدهاند. جدول3- 3 تعریف عملیاتی متغیر سرمایهفرهنگی ابعادگویهها و سؤالاتسرمایه فرهنگی تجسمیافته(میزان توانایی و مهارت افراد)1- میزان آشنایی شما با هر یک از زبانهای خارجی تا چه حد است؟(عربی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی و...)2- در کدام یک از مهارتهای زیر توانایی دارید و در چه حدی؟( هنری/ مهارتهای کامپیوتری/ مهارتهای فنی و حرفه ای / ورزشی/ هیچکدام) سرمایه فرهنگی عینیتیافته(میزان استفاده از کالاهای فرهنگی)3- در هفته چند ساعت به مطالعه(کتابهای غیردرسی،روزنامه،مجله) میپردازید؟ 4- در هفته چند ساعت از کامپیوتر و اینترنت استفاده میکنید؟سرمایه فرهنگی نهادینهشده(مدارک علمی، فنی و تحصیلی)5- آخرین مدرک تحصیلی شما چیست؟ 6- آیا از اعضای خانواده شما فردی، مدرک یا گواهینامهای در زمینههای زیر دارد؟(هنری/ زبان/ ورزشی/ کامپیوتر/ فنی و حرفه ای/ هیچکدام) بُعد سرمایهفرهنگی تجسمیافته(میزان توانایی و مهارت افراد) دارای 2 گویه است که با طیف پاسخ 6 قسمتی(خیلیزیاد، زیاد، تاحدودی، کم، خیلیکم، اصلاً) مورد سنجش قرار میگیرد که به ترتیب نمره 5 تا صفر به آنها اختصاص مییابد و مجموع نمرهها حداقل صفر و حداکثر آن 10 میباشد. بُعد سرمایهفرهنگی عینیتیافته(میزان استفاده از کالاهای فرهنگی) دارای 2 گویه است که با طیف پاسخ 6 قسمتی(بیش از 10 ساعت/حدود 10 ساعت/حدود 5 ساعت/حدود 3 ساعت/حدود 1 ساعت/ اصلاً) مورد سنجش قرار میگیرد که به ترتیب نمره 5 تا صفر به آنها اختصاص مییابد و مجموع نمرهها حداقل صفر و حداکثر آن 10 میباشد. بُعد سرمایهفرهنگی نهادینهشده(مدارک علمی، فنی و تحصیلی) دارای 2 گویه است که گویه پنجم با طیف پاسخ 5 قسمتی(فوقلیسانس و بالاتر/ فوقدیپلم و لیسانس/ دیپلم/ سیکل/ تحصیلات ابتدایی) مورد سنجش قرار میگیرد که به ترتیب نمره 5 تا 1 به آن اختصاص مییابد و برای گویه ششم نیز در ازای هر یک از مدارک 1 نمره منظور میگردد، که پایینترین آن صفر و بالاترین آن 5 است. مجموع نمرههای این بعد حداقل صفر و حداکثر آن 10 میباشد. سطح سنجش این متغیر فاصلهای و دامنه مجموع نمرات بین 1 تا 30 میباشد. 4-6-3 نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی سه بُعد جذابیت بصری، دسترسی به خدمات، دسترسی به حمل و نقل عمومی دارد(مظلومی,145:1389) که برای سنجش این متغیر گویههای زیر در قالب طیف لیکرت طراحی شدهاند. متغیر نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی در قالب 12 گویه با پنج گزینه، کاملاً مخالف، مخالف، نظریندارم، موافق و کاملاً موافق ارائه گردیدند. کدگذاری پاسخها در گویهها بدین ترتیب است: گزینه کاملاً موافق 5، موافق 4، نظریندارم 3، مخالف 2 و کاملاً مخالف 1. سطح سنجش این متغیر فاصلهای و دامنه مجموع نمرات بین 12 تا 60 میباشد. جدول4- 3 تعریف عملیاتی متغیر نگرش به ویژگیهای فضایی- کالبدی ابعادگویهها و سؤالاتآلفاجذابیت بصری1- نمای ساختمانها و طراحی و هماهنگی آنها در پرند/ نسیمشهر برای من جذاب است.2- سیمای کوچهها، خیابانها و میدانها در پرند/ نسیمشهر منظم و زیبا هستند.3- پارکها و فضاهای سبز پرند/ نسیمشهر زیبا و جذاب هستند.4- کوچهها و خیابانها در پرند/ نسیمشهر از نظافت و پاکیزگی لازم برخوردار است.888/0890/0886/0877/0دسترسی به خدمات5- خدمات بهداشتی و درمانی(بیمارستان، اورژانس و ...) شهر متناسب با نیاز ساکنین است و نیازی به رفتن به شهرهای مجاور مثل تهران نیست.6- خدمات آموزشی(مدارس ، کتابخانه و ...) شهر متناسب با نیاز ساکنین است و نیازی به رفتن به شهرهای مجاور مثل تهران نیست.7- خدمات ورزشی و تفریحی(سالن ورزشی، پارک، استخر و...) شهر متناسب با نیاز ساکنین است و نیازی به رفتن به شهرهای مجاور مثل تهران نیست.8- خدمات تجاری(فروشگاهها، پاساژها، مغازهها و...) شهر متناسب با نیاز ساکنین است و نیازی به رفتن به شهرهای مجاور مثل تهران نیست.880/0874/0871/0876/0دسترسی به حمل و نقل عمومی9- تعداد وسائل حمل ونقل عمومی و ایستگاهها متناسب با نیاز شهروندان است.10- ایستگاههای اتوبوس و تاکسی به خوبی در سطح شهر توزیع شدهاند.11- حمل و نقل عمومی دسترسی به نقاط مختلف شهر را به آسانی فراهم میکند.12- امکانات حمل و نقل بینشهری ، برای رفت و آمد به شهرهای مجاور مناسب است.868/0888/0874/0879/0 5-6-3 طول مدتِ سکونت(عامل زمان) طول مدتِ سکونت را در قالب یک سؤال(چه مدت در پرند/ نسیمشهر ساکن بودهاید؟ زیر1سال/ 1 تا 3 سال/ 3 تا 5 سال/ 5 تا 7 سال/ بیش از 7 سال) سنجیدیم. این گویه با طیف پاسخ 5 قسمتی(خیلیکم، کم، متوسط، زیاد، خیلیزیاد) مورد سنجش قرار میگیرد که به ترتیب نمره 1 تا 5 به آن اختصاص مییابد. سطح سنجش این متغیر ترتیبی میباشد. 6-6-3 ویژگیهای فردی به این متغیر در قالب سئوالات زمینهای پرسشنامه(جنسیت، سن، وضعیتتأهل، وضعیت اشتغال، شغل دقیق افراد در صورتِ شاغل بودن، قومیت، شیوه تصرف واحد مسکونی) پرداخته میشود. شغل دقیق افراد در صورتِ شاغل بودن از آنها در پرسشنامه به صورت سئوال باز پرسیده شده و سپس در قالب مشاغل(فرهنگی، فنی، اداری، نظامی، کشاورزی و باغداری، بازاری و مغازهداری، کارگری، خدماتی، مشاغل رده بالا) طبقهبندی شده است(امینی،118:1385). 7-3 پایایی و اعتبار پایایی و اعتبار از بحثهای عمده در تحقیقات علوم انسانی است و این امر از آنجا ناشی میشود که اکثر پدیدههای انسانی را نمیتوان به صورت مستقیم مورد مطالعه قرار داد، بلکه باید آنها را به طور غیرمستقیم و از طریق معرفها و شاخصهای آنها سنجید. "اگر شخص اعتبار دادههای خود را نداند، نمیتواند نسبت به آنچه که بدست آورده است و نتیجهگیریهایش زیاد مطمئن باشد"(ساروخانی،146:1377). 1-7-3 پایایی "منظور از پایایی این است که ببینیم آیا ابزار سنجش دارای ویژگی تکرارپذیری هست؟ یعنی در صورت تکرار عملیات تحقیق، آیا میتوان به نتایجی مشابه رسید؟ به بیان دیگر اگر خصیصه مورد نظر را با همان روش و تحت شرایط مشابه بیش از یکبار اندازهگیری کنیم، تا چه حد نتایج مشابه خواهند بود"(ساروخانی،146:1377). "همچنین این واژه بیانگر جنبه صوری دقت است و مراد از آن طرح این سئوال است که آیا در ثبت و ضبط اندازههای آنچه که باید اندازهگیری شود، دقت لازم به کار رفته است یا نه" (اتسلندر،1371: 40). "منظور از اعتماد علمی حصول نتایج مشابه در تکرار اعمال قبلی است" (ساروخانی،146:1377). برای سنجش پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده کردیم. نتایج بدست آمده همبستگی داشته و پایایی ابزار سنجش مورد تایید قرار گرفت(نتیجه هر گویه به صورت جداگانه به منظور جلوگیری از تکرار، در جداول پیشین ذکر گردید). جدول 5- 3 میزان آلفای محاسبه شده برای هر متغیر تحقیق (که در قالب طیف لیکرت بررسی شده است) متغیرهای تحقیق(که به صورت طیف لیکرت بررسی شدهاند)میزان آلفا برای هر متغیرحستعلقمکانی853/0سرمایهاجتماعی856/0ویژگیهای فضایی و کالبدی888/0 2-7-3 اعتبار "بررسی اعتبار یک تحقیق به این سؤال بازمیگردد که آیا همان چیزی را اندازهگیری میکنیم که قصد اندازهگیری آن را داشتهایم یا خیر؟ اعتبار یک تحقیق زمانی کامل است که بین مفهومی که قرار است اندازهگیری شود و معرفهای آن تطابق و تناظر کامل وجود داشته باشد. بدیهی است که هر چه مفهوم مورد نظر انتزاعیتر باشد، برقراری تطابق و تناظر بین آن و معرفهایش مشکلتر خواهد بود و بحث اعتبار جدیتر میشود"(ساروخانی،147:1377). در تحقیق حاضر از اعتبار صوری، به منظور بررسی اعتبار ابزار اندازهگیری تحقیق(پرسشنامه و سئوالات راهنمای بحث گروهی متمرکز) از طریق مراجعه به متخصصان(اساتید و تعدادی از کارشناسان علوماجتماعی) بهره گرفته شده است. منابع - ابراهیمی، غلامرضا(1392). تحلیل و بررسی تعلق مکانی ساکنین ایرانی و افغانستانی در شهر مشهد(مطالعه موردی: شهرک گلشهر مشهد). پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده جغرافیا دانشگاه تربیت معلم سبزوار. - ابراهیمی، قربانعلی؛ رازقی، نادر و مسلمی پطرودی، رقیه(1390). اوقات فراغت و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن(مطالعه موردی: افراد 64- 15 ساله شهرستان جویبار). فصلنامه جامعهشناسی کاربردی، سال بیست و دوم، شماره چهارم، ص71- 98. - اتسلندر، پتر(1371). روشهای تجربی تحقیق اجتماعی. مترجم: کاظمزاده، بیژن، چاپ اول، مشهد، آستان قدس رضوی. - ازکیا، مصطفی و دربانآستانه، علیرضا(1382). روشهای کاربردی تحقیق. چاپ اول، تهران، انتشارات کیهان. - استونز، راب(1379). متفکران بزرگ جامعهشناسی. مترجم: میردامادی، مهرداد، تهران، نشر مرکز. - امینی، سعیده(1385). بررسی عوامل مؤثر بر اخلاق با تاکید بر دگردوستی(در بین شهروندان تهرانی). پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی. - ایراندوست، کیومرث(1388). سکونتگاههای غیررسمی و اسطوره حاشیهنشینی. تهران، نشر شهر. - بشارت، محمدعلی؛ فرهادی، مهران و گیلانی، بیژن(1385). بررسی رابطه سبکهای دلبستگی و احساس غربت. فصلنامه روانشناسی دانشگاه تبریز، شماره یکم، ص56- 33. - بوردیو، پیر(1381). نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی. مترجم: مردیها، مرتضی، تهران، انتشارات نقش و نگار. - بوردیو، پیر(1384). شکلهای سرمایه. گردآورنده: تاجبخش، کیان، مترجم: خاکباز، افشین و پویان، حسن، تهران، نشر شیرازه. - بهزادفر، مصطفی(1386). هویت شهر: نگاهی به هویت شهر تهران. تهران، نشر شهر. - بیکر، ترزال(1388). نحوه انجام تحقیقات اجتماعی. مترجم: نایبی، هوشنگ، چاپ سوم، تهران، نشر نی. - پاتنام، رابرت(1380). دموکراسی و سنتهای مدنی. مترجم: دلفروز، محمدتقی، تهران، نشر روزنامه سلام. - پارساپژوه، بتسابه(1380). بحث گروهی متمرکز(از مجموعه کتابچههای مبانی آگاهسازی). معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور. - پاکزاد، جهانشاه(1382)، معیارهای کیفی سنجش فضا. نشریه آبادی، شماره سی و نهم، ص94-103. - پاکزاد، جهانشاه(1388). سیر اندیشهها در شهرسازی، از فضا به مکان. تهران، انتشارات شهیدی. - پرتوی، پروین(1382). مکان و بیمکانی رویکردی پدیدارشناسانه. نشریه هنرهای زیبا، شماره چهاردهم، ص 40- 50. - پرتوی، پروین(1387). پدیدارشناسی مکان. تهران، فرهنگستان هنر. - پیربابایی، محمدتقی و سجادزاده، حسن(1390). تعلق جمعی به مکان، تحقق سکونت اجتماعی در محله سنتی. نشریه هنر و معماری باغ نظر، سال هشتم، شماره شانزدهم، ص17- 28. - تاجیک، محمدرضا(1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان. تهران، انتشارات فرهنگ گفتمان. - تبریزی، جلال(1382). تاثیر نوسازی شهری بر ایجاد حس لامکانی(مطالعه موردی: پروژه نواب تهران). رساله دکتری در رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس. - تراسبی، دیوید(1382). اقتصاد و فرهنگ. مترجم: فرهادی، کاظم، چاپ اول، تهران، نشر نی. - توآن، یی.فو(1384). تقابل اصالت و حسمکان. انتشارات نشر خیال، شماره شانزدهم، ص126- 139. - توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه(1384). مفهوم سرمایهاجتماعی در نظریات کلاسیک و جدید با تاکید بر نظریههای سرمایهاجتماعی. نشریه علمی و پژوهشی نامه علوم اجتماعی، شماره بیست و ششم، ص32-1. - توسلی، غلامعباس(1383). تحلیلی از اندیشه پیر بوردیو درباره فضای منازعهآمیز اجتماعی و نقش جامعهشناسی. نامه علوم اجتماعی، شماره بیست و سوم. ص1- 25. - جوادی، معصومه(1389). تاثیر فضاهای مجازی بر حس تعلق به مکان در کلانشهر مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه زابل. - جوان فروزنده، علی و مطلبی، قاسم(1390). مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیلدهنده آن. مجله علمی و پژوهشی هویت شهر، شماره هشتم، ص27- 38. - خادمیان، طلیعه(1388). سبک زندگی و مصرف فرهنگی. چاپ دوم، تهران، نشر جهان کتاب. - دلاور، علی(1374). مبانی نظری و عملی پژوهش در علومانسانی و اجتماعی. تهران، انتشارات رشد. - رضازاده، راضیه(1385). رویکرد روانشناسانه و جامعهشناسانه به هویت مکانی در شهرهای جدید. مجموعه مقالات هویت شهرهای جدید، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید، تهران. - رلف، ادوارد(1389). مکان و بیمکانی. مترجم: نقصانمحمدی، محمدرضا؛ مندگاری، کاظم و متکی، زهیر، چاپ اول، انتشارات آرمان شهر. - روح الامینی، محمود(1365). زمینه فرهنگشناسی. تهران، انتشارات عطار. - رهنما، محمدرحیم و رضوی، محمدمحسن(1391). بررسی تاثیر حستعلقمکانی بر سرمایه اجتماعی و مشارکت در محلات شهر مشهد. نشریه هنرهای زیبا، دوره هفدهم، شماره دوم، ص29- 36. - ریتزر، جورج(1384). نظریههای جامعهشناسی در دوران معاصر. مترجم: ثلاثی، محسن، چاپ نهم، تهران، انتشارات علمی. - زنگنه، یعقوب و حسینآبادی، سعید(1392). تحلیلی بر تعلق مکانی و عوامل مؤثر بر آن در سکونتگاههای غیررسمی(مطالعه موردی: محدوده شرق کال عیدگاه سبزوار). نشریه مطالعات جامعهشناختی شهری، سال سوم، شماره هشتم، ص131- 162. - ساروخانی، باقر(1377). درآمدی بر دایرهالمعارف علوماجتماعی. تهران، نشر کیهان. - سالارزاده امیری، نادر و حسینی، سیدحسن(1388). رابطه بین برخورداری از انواع سرمایه و نوع نگرش به عدالت اجتماعی. فصلنامه علوماجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، شماره چهل و چهارم، ص49- 88. - سجادزاده، حسن(1392). نقش دلبستگی به مکان در هویتبخشی به میدانهای شهری(نمونه موردی: میدان آرامگاه شهر همدان). نشریه علمی و پژوهشی باغ نظر، شماره بیست و پنجم، ص69- 78. - سرمست، بهرام و متوسلی، محمدمهدی(1389). بررسی و تحلیل نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان. نشریه مدیریت شهری، شماره بیست و ششم، ص133- 146. - سعیدی، احمد؛ هاشمیمقدم، امیر؛ میرزایی، حسینعلی و حسینزاده، فهیمه(1389). درآمدی بر روشهای کمّی و کیفی تحقیق در علوماجتماعی. چاپ اول، تهران، انتشارات جامعهشناسان. - سمیعی، زهره(1379). تاثیر سرمایههای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خانواده بر روی موفقیت تحصیلی و شغلی فرزندان در تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته جامعهشناسی، دانشکده علوماجتماعی دانشگاه الزهراء. - شارعپور، محمود و خوشفر، غلامرضا(1381). رابطه سرمایهفرهنگی با هویت اجتماعی جوانان (مطالعه موردی شهر تهران). نامه علوماجتماعی، شماره بیستم، ص133- 147. - شعله، مهسا(1385). دروازههای قدیم در خاطره جمعی شهر معاصر، ریشهیابی رشتههای خاطرهای. نشریه هنرهای زیبا، شماره بیست و هفتم، ص17- 26. - شکوئی، حسین و تبریزی، جلال(1382). تاثیر نوسازی شهری فنگرا بر ایجاد حس لامکانی: مطالعه موردی پروژه نواب. مجله مدرس علوم انسانی- برنامهریزی و آمایش فضا، شماره بیست و نهم، ص141- 162. - شکوئی، حسین(1383). اندیشههای نو در فلسفه جغرافیا. جلد اول، چاپ هفتم، تهران، انتشارات مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. - شویره، کریستین و فونتن، اولیویه(1385). واژگان بوردیو. مترجم: کتبی، مرتضی، چاپ اول، تهران، نشر نی. - صالحیامیری، سیدرضا(1386). مفاهیم و نظریههای فرهنگی. تهران، چاپ اول، نشر ققنوس. - صمیمیشارمی، علی و پرتوی، پروین(1388). بررسی و سنجش حسمکان در محلات ارگانیک و برنامهریزی شده(مورد پژوهی: محلات ساغریسازان و بلوارگیلان در شهر رشت). نامه معماری و شهرسازی، دوره دوم، شماره سوم، ص23- 40. - فاضلی، محمد(1382). مصرف و سبک زندگی. تهران، چاپ اول، انتشارات صبح صادق. - فاین، بن(1385). سرمایهاجتماعی و نظریهاجتماعی: اقتصاد سیاسی و دانشاجتماعی در طلیعه هزاره سوم. مترجم: سروریان، سیدمحمدکمال، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی. - فکوهی، ناصر(1381). تاریخ اندیشه و نظریههای انسانشناسی. تهران، نشر نی. - فلاحت، محمدصادق(1385). مفهوم حسمکان و عوامل تشکیلدهنده آن. نشریه هنرهای زیبا، شماره بیست و ششم، ص57- 66. - فلاحت، محمدصادق(1385). نقش طرح کالبدی در حسمکان مسجد. نشریه هنرهای زیبا، شماره بیست و دوم، ص35- 42. - فلاحت، محمدصادق(1385). نقش طرح کالبدی در حسمکان(مقایسه حسمکان پنج مسجد معاصر با طرح سنتی و نوآورانه). رساله دکتری در رشته معماری، دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران. - فوکویاما، فرانسیس(1385). پایان نظم: بررسی سرمایهاجتماعی و حفظ آن. مترجم: توسلی، غلامعباس، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. - فیروزآبادی، سیداحمد(1384). بررسی سرمایهاجتماعی و عوامل مؤثر بر شکلگیری آن در شهر تهران. رساله دکتری در رشته جامعهشناسی(گرایش توسعه)، دانشکده علوماجتماعی دانشگاه تهران. - فیروزآبادی، سیداحمد(1384). نقد و بررسی کتاب بولینگ یک نفره. مجله جامعهشناسی ایران، سال ششم، شماره دوم. - فیلد، جان(1385). سرمایهاجتماعی. مترجم: متقی، جلال، تهران، مؤسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی. - کاسیرر، ارنست(1378). فلسفه صورتهای سمبلیک. مترجم: م وقن، یداله، تهران، نشر هرمس. - کریمی، نرگس(1390). تبیین جایگاه نشانهها در فضای شهری و بررسی تاثیرات آن بر حس تعلق به مکان(نمونه موردی: خیابان ولیعصر تهران). پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته شهرسازی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد تهران مرکز. - کلانتری، خلیل(1391). پردازش و تحلیل دادهها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی. تهران، انتشارات فرهنگ صبا. - کلمن، جیمز(1377). بنیادهای نظریه اجتماعی. مترجم: صبوری، منوچهر، تهران، نشر نی. - کمانرودیکجوری، موسی(1377). اسکان غیررسمی در تهران- ساماندهی اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری. پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا انسانی، دانشگاه شهیدبهشتی. - گلکار، کوروش(1380). مؤلفههای سازنده کیفیت طراحی شهری. دوفصلنامه علمی و پژوهشی صفه، سال یازدهم، شماره سی و دوم، ص38- 65. - گلمحمدی، احمد(1381). جهانی شدن فرهنگ و هویت. تهران، نشر نی. - گیدنز، آنتونی(1386). جامعهشناسی. مترجم: صبوری، منوچهر، چاپ بیستم، تهران، نشر نی. - لنگ، جان(1386). آفرینش نظریه معماری. مترجم: عینیفر، علیرضا، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. - لوپز، خوزه و اسکات، جان(1385). ساختاجتماعی. مترجم: قاضیان، حسین، تهران، نشر نی. - مدیری، آتوسا(1387). مکان. نشریه هویت شهر، شماره دوم، ص69- 80. - مظلومی، مازیار(1389). تاثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی در محلههای مسکونی شهری. مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، سال اول، شماره سوم، ص131-150. - معلمی، محسن(1386). هویتشهری، هویتمسکونی، مفاهیم گمشده امروزی. ماهنامه راه و ساختمان، سال پنجم، شماره چهل و هشتم، ص90- 95. - ملاحسنی، حسین(1381). بررسی رابطه بین میزان سرمایهاجتماعی و نوع دینداری در بین دانشآموزان سال سوم دبیرستان در استان گلستان(علیآباد- گنبد). پایاننامه کارشناسی ارشد جامعهشناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. - ممتاز، فریده(1383). معرفی مفهوم طبقه از دیدگاه بوردیو. پژوهشنامه علوم انسانی(دانشگاه شهیدبهشتی)، شماره(41- 42)، ص149- 160. - موسوی، میرطاهر و علیپور، پروین(1391). تاملی بر نظریه سرمایهاجتماعی در جامعهشناسی. چاپ اول، تهران، نشر جامعهشناسان. - میردامای، سیدپرهام(1391). ارتقاء کیفیت محیطهای شهری با تاکید بر رویکرد مکانی(نمونه موردی: محله ولنجک تهران). پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان. - میرزاخانیاندریان، محمد(1379). بررسی ارتباط نگرش به رشته تحصیلی با عملکرد تحصیلی و تاثیر سرمایههای اجتماعی و فرهنگی روی آنها در میان دانشجویان دوره روزانه کارشناسی دانشگاه تبریز. پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تبریز. - نوربرگ شولتز، کریستین(1381). معماری: حضور، زبان و مکان. مترجم: سیداحمدیان، علیرضا، تهران، معمار نشر. - نوربرگ شولتز، کریستین(1382). گزیدهای از معماری: معنا و مکان. مترجم: نوروز برازجانی، ویدا، تهران، انتشارات جان جهان. - نوغانی، محسن(1382). آموزش و پروش و بازتولید فرهنگی. مجله رشد علوماجتماعی، شماره بیست و دوم، ص12- 21. - وارثی، حمیدرضا؛ عاملبافنده، مهدی و محمدزاده، محمد(1389). بررسی و تحلیل مؤلفههای هویت شهری و رابطه آن با میزان تعلقمکانی ساکنین شهرهای جدید(مطالعه موردی: شهر گلبهار). مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، سال اول، شماره دوم، ص17- 36. - وارثی، حمیدرضا؛ علیزاده، جابر و صالحی، مریم(1390). تحلیل و ارزیابی احساس هویت ساکنین در شهرهای جدید(نمونه موردی: شهر جدید فولادشهر). مجله علمی تخصصی برنامهریزی فضایی، سال اول، شماره سوم، ص37- 62. - هنینک، مونیک(1392). راهنمای بینالملل پژوهش گروه متمرکز. مترجم: فیضی، ایرج و طاهران، مهسا، چاپ اول، تهران، نشر تیسا. - Altman, I & Low, S (1992). Place Attachment. London: Plenum Press. - Arefi, M. (1999). Non‐place and placelessness as narratives of loss: Rethinking the notion of place. Journal of urban design, 4(2), 179-193. - Billig, M. (2005). Sense of place in the neighborhood, in locations of urban revitalization. GeoJournal, 64(2), 117-130. - Boğaç, C. (2009). Place attachment in a foreign settlement. Journal of Environmental Psychology, 29(2), 267-278. - Bonaiuto, M., Aiello, A., Perugini, M., Bonnes, M., & Ercolani, A. P. (1999). Multidimensional perception of residential environment quality and neighbourhood attachment in the urban environment. Journal of environmental psychology, 19(4), 331-352. - Bourdieu, P(1986). The forms of capital. Cultural theory: An anthology, 81-93. - Bourdieu, P. (1993). Sociology in question (Vol. 18). Sage. - Brehm, J., & Rahn, W. (1997). Individual-level evidence for the causes and consequences of social capital. American journal of political science, 999-1023. - Brown, B. B. & Perkins, D. D. (1992). Disruptions in place attachment. In Place attachment (pp. 279-304). Springer US. - Burt, R. S. (2009). Structural holes: The social structure of competition. Harvard university press. - Canter,D (1971). The Psychology of Place; London: the Architectural Press. - Carmona, M. (2010). Public places, urban spaces: the dimensions of urban design. Routledge. - Carmona, M., & Tiesdell, S. (Eds.). (2007). Urban design reader. Routledge. - Carmona, M; Tiesdell, S; Heath, T & Tarner Oc (2003). Public Spaces Urban Spaces. The Dimensions of Urban Design. Architecture Press Pages 13-36. - Casakin, H. P., & Kreitler, S. (2008). Place attachment as a function of meaning assignment. Open Environmental Sciences, 2, 80-87. - Ciabattari, T. (2007). Single mothers, social capital, and work–family conflict. Journal of Family Issues, 28(1), 34-60. - Coleman, J (1988). Social Capital in the Creation of Human Capital, The American Journal of Sociology, vol.94, pp: 95-120. - Coleman, J (1990). Foundation of Social Theory, Cambridge, MA, Harvard University Press. - Cross, J.E (2001). What is “Sense of Place”? 12th Headwaters Conference, November 2-4 Western State College. - Eisenhauer, B. W., Krannich, R. S., & Blahna, D. J. (2000). Attachments to special places on public lands: An analysis of activities, reason for attachments, and community connections. Society & Natural Resources, 13(5), 421-441. - Ferragina, E. (2010). Social capital and equality: Tocqueville's legacy: Rethinking social capital in relation with income inequalities. The Tocqueville Review/La Revue Tocqueville, 31(1), 73-98. - Fukuyama, F (1999). What is Social Capital? The Institute of Public Policy George Mason University, Prepared for delivery at the IMF Conference on Second Generation Reforms, October,1999. - Goffman, E. (1963). Behavior in public spaces. Notes on the Social Organization of Gatherings. The Free Press, NY. - Green, J, & Thorogood, N. (2013). Qualitative methods for health research. Sage. - Hagerty, B. M., Lynch-Sauer, J., Patusky, K. L., Bouwsema, M., & Collier, P. (1992). Sense of belonging: A vital mental health concept. Archives of psychiatric nursing, 6(3), 172-177. - Hashas M.H (2005). Residents’ Attachment to New Urbanist versus Conventional Suburban Developments. A Dissertation submitted to the Graduate Faculty of North Carolina State University In Partial fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy,2005. - Hidalgo, M. C., & Hernandez, B. (2001). Place attachment: Conceptual and empirical questions. Journal of environmental psychology, 21(3), 273-281. - Inglehart, R (1997). Modernization and post modernization: Cultural, Economic and Political Change in 41 Societies. Princeton University Press. - Jorgensen, B. S., & Stedman, R. C. (2006). A comparative analysis of predictors of sense of place dimensions: Attachment to, dependence on, and identification with lakeshore properties. Journal of environmental management, 79(3), 316-327. - Kaltenborn, B. P. (1998). Effects of sense of place on responses to environmental impacts: A study among residents in Svalbard in the Norwegian high Arctic. Applied Geography, 18(2), 169-189. - King, P & Walde grave, C (2002). Social Capital, social networks and accesst Employment, Invetingating constraints on labour market participation in New Zealand. - Lewicka, M. (2008). Place attachment, place identity, and place memory: Restoring the forgotten city past. Journal of Environmental Psychology, 28(3), 209-231. - Merleau-Ponty, M. (1962). Phenomenology of perception. Trans. C. Smith. London: Routledge. - Molinas, J. (1998). The impact of inequality, gender, external assistance and social capital on local-level cooperation. World development, 26(3), 413-431. - Montgomery, J. (1998). Making a city: Urbanity, vitality and urban design. Journal of Urban Design, 3(1), 93-116. - Morgan, D. (1998). The focus group guidebook, California: Sage Publications. - Morley, D & Robins, K (1996). Space of identity, London; New York, Routledge. - Norberg-Schultz, C (1996). The Phenomenan of Place. In K. Nesbit, Theorizing a new agenda for architecture; an anthology of architectural press. New York: Architectural Press. - Norberg-Schulz, C. (1980). Genius loci: Towards a phenomenology of architecture. Rizzoli. - Norton, B. G., & Hannon, B. (1997). Environmental Values. Environmental ethics, 19(3), 227-245.. - Offe, C & Fuchs, S (2002). A Decline of Social Capital? The German Case. Published in Putnam, R. D. (Ed.). (2002). Democracies in flux: The evolution of social capital in contemporary society. Oxford University Press. - Paldam, M. (2000). Social capital: one or many? Definition and measurement. Journal of economic surveys, 14(5), 629-653. - Paxton, P. (2002). Social capital and democracy: An interdependent relationship. American sociological review, 254-277. - Portes, A (1998). Social capital: its origins and applications in modern sociology, Annual Review of Sociology, 24:1-24. - Proshansky, H. M., Fabian, A. K., & Kaminoff, R. (1983). Place-identity: Physical world socialization of the self. Journal of environmental psychology, 3(1), 57-83. - Putnam, R (1993). The Prosperous Community: Social Capital and Public life, The American Prospect, Spring,Pp:35-42. - Putnam, R. D. (1995). Tuning in, tuning out: The strange disappearance of social capital in America. PS: Political science & politics, 28(04), 664-683. - R.Cuthbert, A (2006). “The Form Of Cities”, Blackwell Publishing, Australasia. - Relph, E. (1976). Place and placelessness (Vol. 67). London: Pion. - Richardson, W.J (1963). Heidegger: Through Phenomenology to Thought; The Hague Netherlands: Martinus Nijhoff. - Riger, S., & Lavrakas, P. J. (1981). Community ties: Patterns of attachment and social interaction in urban neighborhoods. American journal of community psychology, 9(1), 55-66. - Ritchie, J & Lewis, J (2003). Qualitative Research Practice: A Guide for Social Science Students and Researchers, London: Sage Publication. - Rose, R (1999). getting Things Done in an Antimodern Socity: social capital Networks in Russia. In Dasgupta & Serageldin (1999:71-147). - Rubenstein, R.L & Parmelee, P.A (1992). Attachment to place and the representation of the life course by the elderly. In I. Altman, & S. M. Low(Eds), Place Attachment: 139-163. New York: Plenum. - Scannell, L., & Gifford, R. (2010). Defining place attachment: A tripartite organizing framework. Journal of Environmental Psychology, 30(1), 1-10. - Schiff, M. (1992). Social Capital, Labor Mobility, and Welfare The Impact of Uniting States. Rationality and Society, 4(2), 157-175. - Seamon, D. (1996). A singular impact: Edward Relph’s place and placelessness. Environmental and Architectural Phenomenology Newsletter, 7(3), 5-8. - Shamai, S. (1991). Sense of place: An empirical measurement. Geoforum, 22(3), 347-358. - Shumaker, S. A., & Taylor, R. B. (1983). Toward a clarification of people-place relationships: A model of attachment to place. Environmental psychology: Directions and perspectives, 219-251. - Stedman, R. C. (2002). Toward a social psychology of place predicting behavior from place-based cognitions, attitude, and identity. Environment and behavior, 34(5), 561-581. - Steele, F (1981). The sense of Place, Boston: CBI publishing company. - Thomas, C. Y. (1996). Capital markets, financial markets and social capital (an essay on economic theory and economic ideas). Social and Economic Studies, 1-23. - Tuan, Y.F (2001). “Space and Place: The Perspective of Experience”. University of Minnesota Press, Minneapolis. Pages 19-22. - Tuan, Yi-Fu (1974). Topophilia: A Study of Environmental Perception, Attitudes, and Values, Englewood Cliffs, N.J., Prentice-Hall. - Turner, J.H (1998). The Structure of Sociological Theory. Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company. - Van Der Graaf (2008). “Out of Place; Emotional Ties to the Neighborhood in Urban Renewal in the Netherlands and the United Kingdom”, Amsterdam University Press. - Warzecha, C. A., & Lime, D. W. (2001). Place attachment in Canyonlands National Park: visitors' assessment of setting attributes on the Colorado and Green Rivers. Journal of Park and Recreation Administration, 19(1), 59-78. - Williams, D. R., & Vaske, J. J. (2003). The measurement of place attachment: Validity and generalizability of a psychometric approach. Forest science, 49(6), 830-840. - Williams, D.R, et al (1995). Measuring Place Attachment: More Preliminary results. Paper presented at the 1995 Leisure Research Symposium, NRPA Congress, San Antonio. - Woolcock, M. (1998). Social capital and economic development: Toward a theoretical synthesis and policy framework. Theory and society, 27(2), 151-208. - Woolcock, M. (2001). The place of social capital in understanding social and economic outcomes. Canadian Journal of Policy Research, 2(1), 11-17. - Young Foundation (2008). “Understanding Neighborliness and Belonging: A scoping paper for the Neighborhood Action Network”. Abstract Place attachment is one of the most important factors affecting the relations with places. This sense includes several factors which affects the quality of life in a place. Presence of the Place attachment or lack thereof can affect the behavior of individuals in the face of place a lot. This study aims to study and compare the factors affecting place attachment among Parand new town (formal settlement) and Nasimshahr (informal settlement). In the present study, in order to achieve the above the combined method is used so that a survey method as a quantitative method and focus group discussions as a qualitative method was used. In this way to know more or Context and circumstances of quantitative findings, after qualitative research focus group discussions were used as a complementary method. In this study, a questionnaire was used to collect data and in order to control the flow of discussion in focus group discussions some questions were set (Discussion Guide). For analyzing data in survey method, descriptive and inferential statistics by using the SPSS software and in focus group discussions the qualitative analysis results with emphasis on identifying themes employed. Cochran's formula was used to determine the sample size of the survey; the sample size estimation was obtained from the statistical population. 196 head of households for formal settlement (Parand new town) and 196 head of households for informal settlement (Nasimshahr) by using the multi-stage cluster sampling method, which is one of the random samples, were selected. The results of this study indicate that in informal settlements place attachment is more than the formal settlement and this is due to the presence of higher social capital in informal settlements than formal settlement. The regression results show that place attachment in Parand affected respectively social capital, cultural capital, and physical– spatial characteristics and in Nasimshahr affected social capital, physical– spatial characteristics and cultural capital. In summary, according to the results, social capital is the main factor that affects place attachment in Parand new town and Nasimshahr. Keywords: Place Attachment, Formal Settlement, Informal Settlement, Social Capital, Cultural Capital, Attitude towards Physical Spatial Features