زندگی نامه ی 10 تن از مفاخر و مشاهیر کُرد درس آزاد ادبیات فارسی پایه هفتم، هشتم ، نهم و متوسطه دوم

کردستان محل پرورش مفاخر ارزشمند و گرانمایه ای بوده است که در عرصه های مختلف در داخل کشور و حتی فراتر از مرزها و در عرصه جهانی نقش مهم و موثری داشته اند.
بنا به اسناد، کتاب ها و مدارک تاریخی مقر ظهور زردشت در این ناحیه بوده و حتی شیخ شهاب الدین سهروردی را منسوب به این منطقه از ایران می شمارند.
مفاخر و بزرگان کرد با تاریخ بشریت و دین اسلام گره خورده اند تا جاییکه صلاح الدین ایوبی از سرداران و فاتحان بزرگ جنگ های صلیبی از کردان نام آور بوده است.
شاعران برجسته ای مانند مولوی کرد، نالی، مستوره اردلان، امیرنظام گروس، فاضل گروسی، آیت الله شیخ محمد مردوخ و همچنین نویسندگانی همانند هژار، استاد هیمن، محمد قاضی و عبدالکریم مدرس از مفاخر کرد و کردستان به شمار می آیند.

مغز ناسا
پرفسور مظفر پرتوماه از نخستین استادان ایرانی رشته فیزیک هسته ای بود وی حدود سه دهه در سازمان فضایی ناسا به پژوهش علمی اشتغال داشت.

پروفسور مظفر پرتوماه پس از طی تحصیلات متوسطه، جهت ادامه تحصیل به آمریکا رفت و تحصیلات خود را تا اخذ مدرک دکتری در رشته فیزیک هسته ای ادامه داد. مرحوم دکتر پرتوماه سپس به سازمان فضایی ناسا پیوست، که این همکاری تا چند سال پیش ادامه داشت.
پرفسور پرتوماه، همچنین از فعالان انجمن های اسلامی دانشجویان در آمریکا بود. وی پس از پیروزی انقلاب ایران، ازسوی دولت موقت به همراه هیات حل اختلاف به سنندج اعزام شد و مدتی به عنوان مشاور استاندار کردستان فعالیت داشت. پرفسور پرتوماه، پس از واقعه 11 سپتامبر، به دلیل اعتقادات و فعالیت های مذهبی، از سازمان فضایی آمریکا اخراج شد و در سال های اخیر به عنوان مسئول پرتودرمانی در موسسه سرطان درمانی واشنگتن به فعالیت اشتغال داشت. پرتوماه، به دلیل سکته قلبی، در 70سالگی درگذشت.
مظفر پرتوماه، فیزیکدان برجسته ایرانی که در سال 1314 در شهر فرهنگی سنندج دیده به جهان گشود، تحصیلات ابتدایی و سیکل اول را باعنوان شاگرد ممتاز در شهر سنندج گذراند و وارد دانشسرای مقدماتی شد و بعد از دو سال تحصیل، به عنوان شاگرد نمونه دیپلم ناقص را اخذ کرد.
مقطع دبیرستان را در «دبیرستان هدایت» سنندج گذراند و به عنوان شاگرداول در رشته ریاضی فیزیک موفق به اخذ دیپلم کامل متوسطه شد.
مظفر پرتوماه بعد از اخذ دیپلم بلافاصله در آزمون سراسری شرکت به عنوان شاگرد ممتاز سنندج و نفر هفدهم کشور در کنکور سراسری وارد دانشسرای عالی تهران شد.
سه سال در دانشسرای عالی به تحصیل پرداخت و در آنجا نیز به عنوان نفر اول شناخته شد. هوش بالا و کسب رتبه های اول در مقاطع مختلف دوران تحصیل زمینه اعزام وی را به کشور ایالات متحده آمریکا از سوی وزارت فرهنگ وقت فراهم کرد.
البته قبل از اعزام به خارج براساس عشق و علاقه به شهر و دیارش به کردستان باز می گردد و بیش از  یک و نیم سال در کسوت معلمی به مردمان مرزدار و مهربان شهر سقز خدمت می کند.
این فیزیکدان برجسته ایرانی بلاخره راهی کشور ایالات متحده آمریکا می شود و در  وسکانسین، شهر مَدیسون اقامت و بعد از فراگیری زبان انگلیسی و تشکیل خانواده در دانشگاه وسکانسین، یکی از 10 دانشگاه معتبر و مهم آمریکا در رشته فیزیک هسته ای تحصیلات خود را تا مقطع دکترا ادامه می دهد.
وی پس از گرفتن مدرک لیسانس با تعدادی از دانشجویان مسلمان دیگر کشورهای مقیم آمریکا آشنا و به انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا به عنوان عضو رسمی می پیوندد و فعالیت دینی خود را با آنان آغاز می نماید.
وی بعد از کسب درجهٔ دکترای فیزیک هسته ای، فعالیت حرفه ای خود را در سازمان فضایی آمریکا همان ناسا آغاز می کند و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 57 برای خدمت به کشور، که بنا بود در آن حکومت اسلامی تشکیل شود غرب را رها و به آغوش میهن باز می گردد.
در سال 58 از طرف بنی صدر برای همکاری با دولت مرکزی دعوت و با عنوان مشاور عالی رئیس جمهور در امور علمی و رئیس «سازمان صنعتی پژوهش های ایران» منصوب می شود اما بعد از مدتی به دلایلی استعفا می دهد و متعاقب آن او نیز همچون بسیاری دیگر از انقلابیون کنار نهاده و به حاشیه رانده می شود.
به ناچار دوباره راهی غرب می شود تا فعالیت های خود را در ناسا ادامه دهد، اما در آن جا هم به خاطر ایرانی بودن، همکاری با شورای انقلاب و دولت جمهوری اسلامی که در آن موقع دشمنی سختی با آمریکا داشت و «ماجرای گروگانگیری» در ایران روی داده بود مانع همکاری وی با ناسا می شوند و عملاً مورد تبعیض و بی مهری دولتمردان آمریکا قرار می گیرد.
وی تحصیلات خود را در زمینه فیزیک پزشکی پی می گیرد و بعد از فراغت تحصیل در مقطع فوق دکترای تخصصی در موسسه ای در زمینه درمان سرطان در بیمارستان ناسا کار خود را شروع و به موفقیت های چشمگیری در این زمینه هم دست می یابد که از جمله آن اختراع دستگاهی برای کمک به بیماران سرطانی است وی مدت 19 سال در بیمارستان ناسا در زمینه فیزیک سرطان فعالیت می کند.

بزرگ شاعر هجوی و هزلی
شیخ رضا طالبانی یا شیخ رضا شاعر و هجونویس کرد فرزند شیخ عبدالرحمان طالبانی از مشایخ طریقت قادریه طالبانی و از مشاهیر ادبیات سورانیست.

از مشاهیر نام دار کرد که نزدیکی چمچمال دیده به جهان گشود و از همان دوران کودکی قرآن و علوم دینی را نزد پدر فرا گرفت.
وی بعد از فراگیری قرآن فقه و بدیع و بیان را نزد علمای آن زمان آموخت پدر و برادرش شیخ علی محدث را که از مشایخ طریقت قادری طالبانی در کرکوک بودند ترک کرد و سپس برای تحصیل علم به شهر کویه رفت نزد عمویش در آن دیار ماندگار شد.
شعرنویسی که اشعاری به زبان های کردی، فارسی، عربی و ترکی از او به جا مانده است بیشترین شهرت شیخ رضا شاعر به خاطر شعرهای هجوی و هزلی است.
این شاعر بنام کرد در استانبول در نهضت مشروطه خواهی عثمانی شرکت کرد و بیشترین عمرش را در شهرهای کرکوک و بغداد گذراند.
کتاب زندگی دنیوی این شاعر و فاخر کرد زبان در سال 1910 در بغداد بسته شد و در کنار مقبره عبدالقادر گیلانی به خاک سپرده شد.
یا رسول الله چه باشد چون سگ اصحاب کهف      داخل جنت شوم در زمرهٔ اصحاب تو
او رود در جنت و من در جهنم کی رواست           او سگ اصحاب کهف و من سگ اصحاب تو

استاد براتعلی نورایی
استاد براتعلی نورانی مشهور به کابرات، نوازنده چیره دست دهل، در سال 1321 در شهر سنندج دیده به جهان گشود، وی که یکی از بهترین هنرمندان برجسته و نوازنده با سابقه و توانمند ساز دهُل بود به همراه استاد عبدالله شریعتی به عنوان زوجی هنری در جشنواره های مختلف در کشورهایی چون فرانسه، آلمان، یونان، روسیه و عراق حضور داشتند و ضمن کسب مدارج و عنوان های برتر، هنر و آداب و رسوم و فرهنگ اصیل ایرانی ها و به ویژه کردها را بهتر و بیشتر به دنیا معرفی کرده اند و در جشنوارە های ملی نیز حضوری ثمربخش داشته و موفق به کسب رتبه های ارزشمند این حوزه شده اند و نشان و افتخاری برای دیارشان بودند.